بسم الله النّور
در مورد چرایی حضور اجتماعی زنان و این که هدف از حضور اجتماعی زنان چیست مطالبی قبلا بیان شد اما یک نکته ماند که فراموش کردم اشاره کنم.
حضور اجتماعی واجب زن یا همان حوزه «واجب کفایی»، حضور برای «مسئولیت» است نه «مشغولیت»1. حوزه ی مشغولیت برای حضور اجتماعی، در بهترین حالت مستحب است و سپس در محدوده حدود مکروه و حرام قرار میگیرد.2
اما علت این که به بخش سوم چرایی حضور اجتماعی زن پرداختم این بود که مطلبی جامع تر و کامل تر در این باره از حجت الاسلام عالمی مطالعه کردم که می تواند در فهم مطلب بسیار گره گشا باشد. ایشان با همین دید حضور اجتماعی واجب، مستحب، مکروه و حرام به این مسئله نگاه کرده اند و آن را در قالب پرسشی برای مشاوره ازدواج پاسخ داده اند.
سوال:
*حاجی چرا خانوم های امروز، زن بودن رو عار میدونن و دنبال کارای مردانه اند؟ تا بگن ما هم هستیم؟ مگه زن بودن و مادر بودن خجالت داره؟
--------------------------------------------------------------------------
یکی از خوانندگان محترم:*سلام
نه خیر اقا ! زن ها زن بودن رو عار نمیدونند:
از اون جایی که مردها وظیفه مرد بودنشون رو انجام نمیدند زن ها خود به میدان امده اند تا بلکه خود بتوانند گلیم خود را از اب بکشند بله بنده نیز با بعضی کارهای کاملا مردانه توسط خانم ها مخالفم از جمله رانندگی اتوبوس و... اما همیشه این طور نیست شما جامعه ای رو تصور کن که معلم و استاد زن نداره,مامای زن نداره ,پرستار زن نداره,ارایشگرزن نداره ,خیاط زن نداره,نظافتچی زن نداره,متخصص علوم ازمایشگاهی زن نداره,و بسیار شغل زنانه دیگر البته باید بگم که مثلا اصلا لازم نیست وزیر زن داشته باشیم ,سفیر زن داشته باشیم ,رئیس جمهور زن داشته باشیم ,مکانیک زن داشته باشیم ,راننده ماشین سنگین زن داشته باشیم ولی لازمه زنها رانندگی خودرو سواری بلد باشند
----------------------------------------------------------------------------------
پاسخ:
سلام برشما
حتما از جنگ نرم و سبک زندگی شنیده اید. برای اینکه فضای بحث روشنتر بشود با اجازه شما بین چند موضوع تفکیک می کنم تا حکم هر کدام را جدا بررسی کنیم:
1- کارهای سخت و مردانه نظیر مکانیکی و تعویض روغنی و ترانزیت کالا و ...
2- کارهای خاص بانوان نظیر باروری و نقش مادر شدن و تربیت فرزندان و مامایی
3- کارهایی که هم مردان و هم زنان هر دو توانایی انجام آن را دارند و در انجام کار جنسیت انجام دهنده کار مؤثر نیست.
4- کارهایی که اگر مردان انجام دهند بهتر است اما از یک زن نیز بر می آید.
5- کارهایی که اگر زنان انجام دهند بهتر است اما از یک مرد نیز ساخته است.
مطمئنا همه خوانندگان محترم درباره حکم قسم اول و دوم با هم متفق و هم نظرند که کارهای خاص مردان و زنان باید توسط همان گروه انجام شود و به هیچ عنوان نباید بار آن بر دوش گروه دیگر سنگینی کند. حتی غسل و کفن کردن اموات کاری است که گروهی باید آن را به صورت واجب کفایی انجام دهند چه از زنان و چه از مردان. اما متاسفانه ما در همین بخش هم دچار گرفتاری فرهنگی هستیم. با صد هزار تاسف باید عرض کنم که زنانی را سراغ دارم که برای زایمانشان حتی ، پزشک معالج خود را مرد اختیار کرده اند!!
جنگ نرم یعنی اینکه دختر جوان ما باروری و مادر شدن را که وظیفه طبیعی آنان است ، وظیفه و تکلیف خودش حساب نمی کند! و عروسک باربی لاغرتر و خوش اندامتر از هر زمانی در دست بچه های ما به نفع استکبار با ما می جنگد و گلوله های مخفی اش قلب دخترکان ده ساله ما را پاره می کند. به نظر من باید این بخش را خود زنان مومن مدیریت کنند و سامان بدهند. در جامعه اسلامی ما به اندازه لازم به زنان کارشناس و دانشمندی در این رشته ها نیاز داریم تا یک زن مومن با خیال راحت برای انجام امور خاص زنان و خانواده به آنها مراجعه کند چون این امور ، امور خاص بانوان است و هیچ دلیلی ندارد که یک مرد در این عرصه قدم بگذارد. حضور در این بخش واجب کفایی است و در صورت نبودن تعداد مورد نیاز جامعه ، باید افرادی به نحو واجب عینی این امور را انجام دهند مثل غسل و کفن اموات یا زایمان و ...
اما درباره حکم قسمت سوم می توانم عرض کنم که حضور زنان در جامعه در این حالت نیاز برابر به مرد یا زن ، لازم و ضروری نیست چون این بخش را می توان در بخش مباحات دین و جامعه جای داد. به عنوان نمونه می توانم به تاکسی عمومی یا فروشندگی فروشگاه های کوچک و بزرگ اشاره کرد. بودن یک زن در این عرضه ها ضرورتی ندارد و مردان می توانند این امور را انجام دهند. علاوه بر این هر فرصت شغلی برای یک مرد باعث می شود که او به ازدواج اقدام کند و گلیم همان زن را برایش از آب بیرون بگشد! زن زمانی به بیرون کشیدن گلیم از آب نیاز دارد که تنها باشد و هیچ نفقه دریافت نکند. اگر با نظر دقیق به فعالیت های بانوان در جامعه بنگریم اکثر مشاغل آنان هم اکنون از قسم سوم است که مردان می توانند متکفل آن شوند. به نظر شما جنسیت در منشی گری مطب پزشک و نه خود امر پزشکی ماثر است؟ امور باجه داری بانک ها را چرا باید یک بانو متکفل شود؟ سختی این گونه کارها را تجربه کرده اید؟
موارد قسم سوم میان زن و مرد فی نفسه نسبتی برابر دارد اما اگر تصدی این مشاغل باعث کوتاهی و نقصان در انجام وظایف مادری و همسری گردد مسلما شارع مقدس راضی به آن نیست. یا اگر باعث اختلاط نامشروع زن و مرد نظیر نگاه حرام و یا هزار جور مفسده ای شود که در جامعه شاهد آنیم مسلما حرام است.3 به دست اوردن فرصت شغلی برای زنان یا مردان امری مباح است و در صورت بی کار شدن پسری نمی توان در مورد آن حکم به حرمت کرد اما همه عزیزان باید بدانند که شغل دار شدن یک پسر ، تشکیل خانواده و ازدواج او را هم زمان به همراه خواهد داشت بر خلاف زمانی که یک دختر صاحب همان کار باشد. به نظر بنده باید در جامعه فرهنگ شود که در شرایط مساوی کار را به پسرها بدهند تا به صورت هم زمان هم مشکل کار و هم مشکل ازدواج حل شود.
قسمت چهارم اموری است که مستحب است مردان آن را انجام دهند و البته حضور زن در این بخش مکروه باشد. این بخش همان قسمتی است که آقایان مومن با حضور بانوان در آن بیشتر مخالف هستند. اختلاط های غیر ضروری زن و مرد یا لطمه عاطفی به فرزندان و ... همه از اموری است که این کراهت را در ذهن متدینان بیشتر ساخته است.
قسم پنجم بر خلاف قسم چهارم برای حضور بانوان مستحب است اما برای مردان کاری ناپسند و مورد کراهت است. بانوان عرصه هایی دارند که اگر خودشان ، فرد لایق انجام آن را داشته باشند چه بهتر که یک بانو به انجام آن بپردازد ؛ اما از باب ضرورت و ناچاری مردان آن را انجام می دهند. مثلا تدریس در دبیرستان های دخترانه یا کرسی های دانشگاه یا کلیه امور آموزشی که اگر یک استاد زن موجود باشد ارتباط آموزشی ، عقلی و عاطفی بهتری با شاگردان خود برقرار می کند تا یک استاد مرد. بنده در کلاس های خودم با بانوان این کراهت را لمس کرده ام. به هر حال اگر معلم یا استادی از میان بانوان موجود باشد ، بهتر بلکه لازم است کار را به آنان سپرد. و حداقل خود بنده معترفم که حضور یک مرد حتی مسن در کلاس بانوان مناسب نیست.
سوال من از شما دوستان و از همه موافقان و مخالفان کار کردن بانوان این است که با کدام یک از این پنج قسم مخالف هستید؟
ما نمی توانیم قسم اول و دوم را تعطیل یا جابجا کنیم. چون عده ای باید متکفل آن امور باشند. جالب این است که همین دوستان متدین ما و البته همین مخالفان کار کردن بانوان اگر همسرشان دندان درد بگیرد نمی توانند و خوش ندارند همسرشان را به مطب پزشکان مرد بفرستند. فراوان دیده ام که متدینین غیور تمام شهر را برای یک دندان پزشک ماهر اما زن ، زیر و رو می کنند تا همسرشان و لو ساعتی اندک در حضور نامحرم معذب نباشد. از کلاس درس گرفته تا مطب دندان ، همه این عرصه ها باید به وسیله خود بانوان پر شود. از نظر دین اسلام و اسلام شناسان زمان شناس معاصر ، زن مومن باید همه این عرصه ها را پر کند و همه این کارها را انجام دهد تا نیازی به هیچ اختلاطی بین مردان و زنان نباشد.
فاطمه زهرا که درود خداوند بر او باد چه خوش فرمود که: بهترین حالت برای زن زمانی است که نه او مردی را ببیند و نه مردان او را ببینند:
ِ عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ: کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَالَ: أَخْبِرُونِی أَیُّ شَیْءٍ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ؟ فَعَیِینَا بِذَلِکَ کُلُّنَا ! حَتَّى تَفَرَّقْنَا. علی علیه السلام می فرمایند که: ما نزد رسول خداوند بودیم که فرمودند: به من خبر بدهید که چه چیز برای زنان بهترین است؟ اما همه ما مردان در جواب دادن به این سوال درمانده شدیم! تا اینکه متفرقمان کرد.
فَرَجَعْتُ إِلَى فَاطِمَةَ علیها السلام فَأَخْبَرْتُهَا بِالَّذِی قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ لَیْسَ أَحَدٌ مِنَّا عَلِمَهُ وَ لَا عَرَفَهُ . من به نزد فاطمه زهرا بازگشتم و به ایشان خبر دادم به آن چیزی که رسول خداوند به ما فرمودند و کسی از ما جواب آن را نمی دانست و معرفت به آن داشت.
فَقَالَتْ وَ لَکِنِّی أَعْرِفُهُ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَالُ. حضرت فاطمه زهرا فرمودند: اما من جواب را می دانم! بهترین حالت برای زنان این است که آنان مردان را نبینند و البته مردان نیز آنان را نبینند!
فَرَجَعْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و اله فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ سَأَلْتَنَا أَیُّ شَیْءٍ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ؟ بعد از شنیدن جواب فاطمه زهرا به سوی مسجد و مکان رسول خداوند بازگشتم و به ایشان گفتم: ای رسول خداوند! از ما پرسیدید که چه چیز برای زنان بهترین است؟
خَیْرٌ لَهُنَّ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَالُ. پاسخ سوال شما این است که : بهترین حالت برای زنان این است که مردان آنان را نبینند و آنان نیز مردان را نبینند.
فَقَالَ مَنْ أَخْبَرَکَ؟ فَلَمْ تَعْلَمْهُ وَ أَنْتَ عِنْدِی! فَقُلْتُ: فَاطِمَةُ. رسول خداوند پرسیدند: چه کسی تو را از جواب با خبر کرد؟ در حالی که تو جواب را نمی دانستی و البته که تو در نزد من بودی! پس به ایشان گفتم: فاطمه جواب را یادم داد.
فَأَعْجَبَ ذَلِکَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَالَ: إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی. رسول خداوند از جوابم که جواب فاطمه زهرا بود خوشنود شدند و با تعجب فرمودند: به درستی که فاطمه پاره ای از من است.
معنی این روایت به فرموده استاد علامه جوادی آملی این است که زن در پناه اسلام نباید پستو نشین باشد. زنان جامعه اسلامی باید تمام امور مربوط به خود را خودشان انجام دهند تا در نتیجه مردان نامحرم را ابدا نبینند و مردان نامحرم نیز ابدا آنان را نبینند.
متاسفانه برخی ، حدیث را به گونه ای معنا می کنند که زن باید به گونه ای خانه نشین شود که هیچ کس او را نبیند و او هیچ کس را نبیند اما توجه نمی کنند که اگر گروهی از خود زنان این امور را متکفل نشوند زنان بیشتر به ناچار گرفتار اختلاط با مردان می شوند. لازم است که بانوان همه امور خود را انجام داده و متکفل شوند تا بهترین جدایی و تفکیک جنسیتی عاقلانه و مورد رضایت خداوند صورت گرفته باشد. در این حالت زن در متن جامعه است اما در معرض گناه نیست. زن هم درس می خواند و هم درس می دهد. هم بارور می شود و هم به زایمان کمک می کند. هم ثروت تولید می کند و هم ثروت خودش را خرج می کند. زن بدون گناه همه عرصه ها را فتح می کند اما در جای خودش و نه در جای مرد و کارهای مردانه.
اگر به اسلام عمل شود زن زن خواهد بود.4
............
پ.ن: توصیه میکنم آقایان خصوصا آقایان مجرد وبلاگ آقای عالمی را مطالعه کنند. گرچه بنده با برخی نظرات ایشان موافق نیستم. اما مطالب ایشان در حوزه ی ازدواج به سبک اسلامی، انصافا یک سر و گردن بالاتر از مشاورین دیگر است.
///////
لینک مطالب مرتبط:
1- در مورد مشغولیت و مسئولیت زن قبلا توضیح داده شده است. زن مسئول، زن مشغول
2- نکته ی قابل توجه در اینجا این است که اگر حدود چکونگی حضور اجتماعی زن که در مطالب آینده ان شاء الله به آن پرداخته خواهد شد، رعایت نشود، حضور واجب زن در اجتماع هم، حرام می شود.
3- این موارد خلاصه ای از چگونگی حضور زن است که توضیح داده خواهد شد ان شاء الله
4- لینک منبع: http://hosseinalemi.blogfa.com/post/416
