صالحات

بسم الله النّور

پیوند زنان و و زمین، تهیه خوراک و ملزومات آن و ارتباط میان زنان، سفره و تهیه غذا قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد. سفره نماد مزرعه است¹ که زنی آن را می گسترد و تمام آن چه خداوند از زمین رویانده است را با هنر زنانه در آن می چیند و می آراید.

کدبانو و کدبانوگری هم، ریشه در همین پیوند زنان، تدبیر منزل و تهیه خوراک و ملزومات آن دارد. «کدبانو»² تشکیل شده از دو واژه «کَد»³ به معنای خانه و «بانو»⁴ به معنای «زن بزرگ زاده و ارجمند است». کدبانو «زنی را گویند که معتبر و موقر باشد و سامان خانه را بر وجه لایق کند.» بنابر این می توان گفت: «حکمت کدبانویی و حکمت کدخدایی، از قوه و توان کسی حکایت می‌‌کند که می‌‌تواند بدون بهره‌‌گیری از منابع بیرونی، و تنها با اکتفا به منابع درونی، معشیت را برآورده کند. کدبانو، زنی است که با آنچه در خانه و مزرعه و آغل گوسفندان در اختیار دارد، زندگی خانواده را سامان می‌‌دهد؛ غذا، لباس (از پشم گوسفندان)، و سوخت و انرژی (از هیزم و مدفوع حیوانات)، را از منابع اطراف خود تهیه و تدارک می‌‌نماید. در کنار کدبانو که تدبیر منزل و کلبه می‌‌کند، کدخدا، مردی است که تدبیر اجتماع و جامعه را نموده و با منابع فرهنگی- اقتصادی- اجتماعیِ قوم و قبیله‌‌ و طائفه‌‌ی خود، روستا را مدیریت می‌کند.»⁵

آشپزی و پخت غذا یکی از وجوه کدبانو بودن یک زن است که چون با خلقت و روحیات زن تناسب بیشتری دارد در طول تاریخ این وظیفه مهم به زنان سپرده شده است. یک زن با تهیه غذا و نحوه پخت و تدارک آن سلامت خانواده را تضمین می کند و می تواند با تأثیری که غذا علاوه بر روی سلامت جسمی دارد، روحیات و خلقیات و سلامت معنوی افراد یک خانواده و در پی آن جامعه را در سطح خرد و کلان مدیریت کند.

اما در دهه های اخیر یکی از اتفاقات ناگواری که در این عرصه رخ داد، بی ارزش جلوه دادن آشپزی برای زنان جامعه و واگذار کردن این نقش به مراکز تهیه غذا، رستوران ها و آقایان آشپزی است که شغلشان پخت و پز است. این تغییر فرهنگی، خیلی نرم و آرام با ابزارهای رسانه، شعار فمینیستی بالا بردن منزلت زنان و حتی لطیفه های ناشایست در این باره رخ داد. کافی است برای درک این موضوع منزلت و ارزش زنی را که خود پخت و پز خانواده اش را به عهده دارد و برای آن وقت صرف می کند با زنی که شاغل است و خوراک منزلش از رستوران یا غذاهای حاضری تهیه می شود را در نزد خود بررسی کنید. القای جامعه این گونه است که یک زن شاغل که خوراک منزلش از بیرون تهیه می شود شأن و منزلت والایی دارد در صورتی که اگر دقیق به موضوع نگاه کنیم شأن و ارزش یک زن کدبانو به دلیل نقش استراتژیکی که در تضمین سلامت مادی و معنوی یک جامعه دارد بسیار والاتر است.

این تغییر نگاه و گرفتن این وظیفه استراتژیک از زنان با ترویج برنامه های آشپزی تلویزیونی، ترویج غذاهای ملل مختلف، گسترش رستوران ها و مراکز تهیه غذا رخ داد.

اگر به یاد داشته باشید برنامه های آشپزی در سال های قبل با اجرای مربیان خانم برگزار می شد، اما با گذشت زمان و خصوصا با ورود آقای سامان گلریز به این عرصه، حضور آقایان در برنامه های آشپزی پر رنگ تر شد و این روند با جدیدترین شکل خود در مسابقه دستپخت دنبال می شود.

یک زن زمانی که آشپزی می کند با ذائقه و مزاج تمام افراد خانواده آشناست، از کم و کیف و میزان مصرف مواد در غذا مطلع است و برنامه مناسبی را برای تهیه غذا در هفته می چیند. یک زن از سر بی حوصلگی و برای اشتغال آشپزی نمی کند، او با عشق غذا می پزد و با تزئین زیبای آن حس گرم زندگی را به ابتدا به همسر سپس فرزندان و به ویژه خودش انتقال می دهد.

این روند نادرست تأثیرات بسیاری بر سبک زندگی، تغییر نقش ها، سلامت جامعه و... داشته است. ادامه این روند سلامت مادی و معنوی جامعه را تهدید می کند.

ادامه دارد...

.........

بعدا نوشت خیلی مهم: آشپزی از وظایف و مسئولیت های اصلی زنان در خانواده نیست و زن می تواند بابت انجام آن اجرت المثل دریافت کند. اما به عقیده حقیر آشپزی یکی از ابزارهای مهم مدیریتی برای زن است که در اقتصاد خانواده (زن به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی)، سبک زندگی، سلامت، گسترش مودت و رحمت و... تأثیر گذار است.

میزان میل زنان و ارزشمند بودن آشپزی و تمام امورات مربوط به خانواده برای آنان، ارتباط زیادی به بازخورد مثبت یا منفی ای که از مرد خانواده دریافت می کنند و میزان همکاری آنان در انجام امورات منزل، دارد.  اگر نگاه مرد به این مقوله از بالا به پایین و نگاه تحقیر آمیز نباشد و انجام  این امور از جانب مردان به عنوان وظیفه و تکلیف حتمی زنان تلقی نشود، زن نیز با علاقه این امور را انجام می دهد.

------

لینک مرتبط: اندیشه 5- تأملی در روایت «زن ریحانه است نه قهرمان»

1- زنان میراث دار سفره های نذری البته من با تمام محتوای لینک موافق نیستم اما مطلب قابل اعتنایی است.

2- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%DA%A9%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

http://www.almaany.com/fa/dict/fa-ar/%DA%A9%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88/

3- https://www.vajehyab.com/?q=%DA%A9%D8%AF

4- https://www.vajehyab.com/?q=%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

http://wikifeqh.ir/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

5- درآمدی بر اقتصاد مقاومتی – دکترین کدآمایی جمهوری اسلامی