صالحات

کدبانو

بسم الله النّور

پیوند زنان و و زمین، تهیه خوراک و ملزومات آن و ارتباط میان زنان، سفره و تهیه غذا قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد. سفره نماد مزرعه است1 که زنی آن را می گسترد و تمام آن چه خداوند از زمین رویانده است را با هنر زنانه در آن می چیند و می آراید.

کدبانو و کدبانوگری هم، ریشه در همین پیوند زنان، تدبیر منزل و تهیه خوراک و ملزومات آن دارد. «کدبانو»2 تشکیل شده از دو واژه «کَد»3 به معنای خانه و «بانو»4 به معنای «زن بزرگ زاده و ارجمند است». کدبانو «زنی را گویند که معتبر و موقر باشد و سامان خانه را بر وجه لایق کند.» بنابر این می توان گفت: «حکمت کدبانویی و حکمت کدخدایی، از قوه و توان کسی حکایت می‌‌کند که می‌‌تواند بدون بهره‌‌گیری از منابع بیرونی، و تنها با اکتفا به منابع درونی، معشیت را برآورده کند. کدبانو، زنی است که با آنچه در خانه و مزرعه و آغل گوسفندان در اختیار دارد، زندگی خانواده را سامان می‌‌دهد؛ غذا، لباس (از پشم گوسفندان)، و سوخت و انرژی (از هیزم و مدفوع حیوانات)، را از منابع اطراف خود تهیه و تدارک می‌‌نماید. در کنار کدبانو که تدبیر منزل و کلبه می‌‌کند، کدخدا، مردی است که تدبیر اجتماع و جامعه را نموده و با منابع فرهنگی- اقتصادی- اجتماعیِ قوم و قبیله‌‌ و طائفه‌‌ی خود، روستا را مدیریت می‌کند.»5

آشپزی و پخت غذا یکی از وجوه کدبانو بودن یک زن است که چون با خلقت و روحیات زن تناسب بیشتری دارد در طول تاریخ این وظیفه مهم به زنان سپرده شده است. یک زن با تهیه غذا و نحوه پخت و تدارک آن سلامت خانواده را تضمین می کند و می تواند با تأثیری که غذا علاوه بر روی سلامت جسمی دارد، روحیات و خلقیات و سلامت معنوی افراد یک خانواده و در پی آن جامعه را در سطح خرد و کلان مدیریت کند.

اما در دهه های اخیر یکی از اتفاقات ناگواری که در این عرصه رخ داد، بی ارزش جلوه دادن آشپزی برای زنان جامعه و واگذار کردن این نقش به مراکز تهیه غذا، رستوران ها و آقایان آشپزی است که شغلشان پخت و پز است. این تغییر فرهنگی، خیلی نرم و آرام با ابزارهای رسانه، شعار فمینیستی بالا بردن منزلت زنان و حتی لطیفه های ناشایست در این باره رخ داد. کافی است برای درک این موضوع منزلت و ارزش زنی را که خود پخت و پز خانواده اش را به عهده دارد و برای آن وقت صرف می کند با زنی که شاغل است و خوراک منزلش از رستوران یا غذاهای حاضری تهیه می شود را در نزد خود بررسی کنید. القای جامعه این گونه است که یک زن شاغل که خوراک منزلش از بیرون تهیه می شود شأن و منزلت والایی دارد در صورتی که اگر دقیق به موضوع نگاه کنیم شأن و ارزش یک زن کدبانو به دلیل نقش استراتژیکی که در تضمین سلامت مادی و معنوی یک جامعه دارد بسیار والاتر است.

این تغییر نگاه و گرفتن این وظیفه استراتژیک از زنان با ترویج برنامه های آشپزی تلویزیونی، ترویج غذاهای ملل مختلف، گسترش رستوران ها و مراکز تهیه غذا رخ داد.

اگر به یاد داشته باشید برنامه های آشپزی در سال های قبل با اجرای مربیان خانم برگزار می شد، اما با گذشت زمان و خصوصا با ورود آقای سامان گلریز به این عرصه، حضور آقایان در برنامه های آشپزی پر رنگ تر شد و این روند با جدیدترین شکل خود در مسابقه دستپخت دنبال می شود.

 

یک زن زمانی که آشپزی می کند با ذائقه و مزاج تمام افراد خانواده آشناست، از کم و کیف و میزان مصرف مواد در غذا مطلع است و برنامه مناسبی را برای تهیه غذا در هفته می چیند. یک زن از سر بی حوصلگی و برای اشتغال آشپزی نمی کند، او با عشق غذا می پزد و با تزئین زیبای آن حس گرم زندگی را به ابتدا به همسر سپس فرزندان و به ویژه خودش انتقال می دهد.

این روند نادرست تأثیرات بسیاری بر سبک زندگی، تغییر نقش ها، سلامت جامعه و... داشته است. ادامه این روند سلامت مادی و معنوی جامعه را تهدید می کند.

ادامه دارد...

.........

بعدا نوشت خیلی مهم: آشپزی از وظایف و مسئولیت های اصلی زنان در خانواده نیست و زن می تواند بابت انجام آن اجرت المثل دریافت کند. اما به عقیده حقیر آشپزی یکی از ابزارهای مهم مدیریتی برای زن است که در اقتصاد خانواده (زن به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی)، سبک زندگی، سلامت، گسترش مودت و رحمت و... تأثیر گذار است.

میزان میل زنان و ارزشمند بودن آشپزی و تمام امورات مربوط به خانواده برای آنان، ارتباط زیادی به بازخورد مثبت یا منفی ای که از مرد خانواده دریافت می کنند و میزان همکاری آنان در انجام امورات منزل، دارد.  اگر نگاه مرد به این مقوله از بالا به پایین و نگاه تحقیر آمیز نباشد و انجام  این امور از جانب مردان به عنوان وظیفه و تکلیف حتمی زنان تلقی نشود، زن نیز با علاقه این امور را انجام می دهد.

------

لینک مرتبط: اندیشه 5- تأملی در روایت «زن ریحانه است نه قهرمان»


1- زنان میراث دار سفره های نذری البته من با تمام محتوای لینک موافق نیستم اما مطلب قابل اعتنایی است.

2- https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%DA%A9%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

http://www.almaany.com/fa/dict/fa-ar/%DA%A9%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88/

3- https://www.vajehyab.com/?q=%DA%A9%D8%AF

4- https://www.vajehyab.com/?q=%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

http://wikifeqh.ir/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88

5- درآمدی بر اقتصاد مقاومتی – دکترین کدآمایی جمهوری اسلامی

۱ ۰
ناشناس
۱۱ ارديبهشت ۰۹:۵۵
سلام علیکم

خدا خیرتون بده
خیلی با حرفتون موافقم
نقش ها و وظایف زنان خانه دار اگر توجه کنیم خیلی مهم هستند از مدیریت عاطفی و روانی تا معنویت در خانه و سلامت و بهداشت و تغذیه ی خانواده هر کدوم چندین برابر شغل و کارهای بیرون منزل اهمیت دارند و نیاز به علم و عشق و علاقه دارند
نمی دونم واقعا مردان و زنان این دوره چرا اهمیت و میزان تاثیر این مسائل واضح رو درک نمی کنند!

پاسخ :

سلام علیکم
مسئولیت های اجتماعی و خانوادگی زنان را باید سرجای خود دید. مسئولیت های واجب خانوادگی سر جای خود، مسئولیت های واجب اجتماعی هم سر جای خود.
گرچه آشپزی از وظایف اصلی زنان نیست. اما ابزاری است که زن برای مدیریت خانواده به عهده دارد.
البته پذیرفتن این نقش توسط خانم ها و ارزشمند دانستن آن ارتباط زیادی به همراهی و نگاه با کرامتی که مردان می توانند داشته باشند و بازخوردی که زنان از انجام این کار دریافت می کنند، دارد.
حرف دل !...
۱۱ ارديبهشت ۱۵:۰۲
موفق باشید

پاسخ :

سلامت باشید.
لوسی می
۱۱ ارديبهشت ۱۶:۴۷
مرسی یاداوری کردی من دوباره دنبالت کردم.
راستش من تو این موضوعات خیلی سخت نمیگیرم! اینا چیزایی نیست که برای من درست و غلط داشته باشه. اگر ما دوست داریم که خانمها آشپزی کنند و به آشپزی کردنمون دل میدیم به خاطر فرهنگمونه. اگر آقایون ما با دیدن آشپزی خانمهاشون لذت می برند به خاطر فرهنگ جامعه مونه که زن بودن و کدبانو بودن رو در آشپزی هم نمود داده. وگرنه به نظرم لزوما اینطور نیست که این درست باشه. شاید در یک فرهنگ دیگه این موضوع اصلا اهمیتی نداشته باشه!
یک زن هم وقتی می بینه که مردش با ذوق براش چیزی تهیه میکنه لذت می بره. مهم اون ذوق و عشقیه که تو خونه برای تهیه ی مایحتاج، در جریان باشه حالا هرکسی که عاملش هست باشه.
من و مستر هردو به این فرهنگ ایرانیمون پایبندیم، هردومون ترجیحمون کدبانوگریه! یعنی زن زندگی به این کارها مشغول باشه، اما نمیتونم کسانی که چنین ترجیحی ندارند رو غافل بدونم! بستگی به سبک زندگیشون داره.. من اون سبک رو نمی پسندم اما نمیتونم بگم غلطه!

پاسخ :

لطف کردید خانوم
به نظر من آشپزی یک ابزار مدیریتی هست در اختیار زن که می تواند با آن اهداف بسیاری را دنبال کند و زنی که از این ابزار استفاده نکند خودش ضرر کرده است. البته این مسئله برخی آسیب های اجتماعی را مانند برهم خوردن نظام سلامت جامعه و...،هم همان طور که در متن گفته شد به دنبال دارد.
علیرضا بیگدلی
۱۱ ارديبهشت ۲۱:۵۰
سلام
یک سخنرانی حسن عباسی داره درباره ی اشپزی زنان امریکا و چگونگی بی میل کردن به اشپزی که خیلی جالبه، اکر پیدا کردید، حتما نگاه کنید

پاسخ :

سلام علیکم
تا جایی که صحبت های استاد را گوش کردم سخنرانی با این موضوع ندیدم. (مگر موضوع آشپزخانه اپن و گاز چهار شعله و...) اگر یادتان هست در کجا مطرح کرده اند ممنون می شوم معرفی کنید.
ناشناس
۱۲ ارديبهشت ۰۰:۰۴
نه آشپزی و نه خیلی از نقش های دیگه در خانواده و اجتماع وظیفه ی زنان نیست همون طور که خیلی از نقش ها وظیفه ی مردان نیست ولی یک عرف هست و گاهی مستحب و توصیه شده و کاملا به جا و درست تقسیم بنده شده.
مسئله اینه که چون این نقش وظیفه ی زن یا مرد نیست نباید مورد اهتمام قرار بگیره؟ بالاخره باید یک نفر این مسئولیت رو قبول کنه و انجام بده و از این جهت هست که میگم تقسیم بندی خوب و بجایی در عرف مذهبی جامعه و برخی توصیه های دینی انجام گرفته.

منظورم از عدم درک مردان جامعه ی امروزی از اهمیت این مسئله تقریبا حرف شما تو پاراگراف آخر پاسخ بود اما عدم درک زنان هم منظور زنانی هست که این نقش ها و مسائل فوق العاده مهم و ضروری رو به غریزه (مثلا در مورد تربیت فرزند) و تجربه و اطلاعات عمومی واگذار می کنند و میرن دنبال درس و بحث و مشغله هایی که ذره ای از اهمیت این مسائل رو ندارند و اغلب هم بی هدف مشغول میشن..

متشکر

پاسخ :

عرض کردم مسئولیت اصلیشان نیست، مسئولیت اصلی زن در خانواده فقط همسری است. در مستحب بودن این مسئله و این که این نقش را باید زنان به عهده بگیرند شکی نیست، اما مسئله نوع برخورد با این موضوع است که در بعدا نوشت توضیح داده شد.
ناشناس
۱۲ ارديبهشت ۲۱:۵۷
حق با شماست. حرفتون درسته
میم ....
۱۲ ارديبهشت ۲۱:۵۸
اگه نیست
پ چرا امام صادق بهش توصیه کرده:»

از اشپزی فقط یادمه یه روز خوش سر سفره نداشام!
چون حاضر نبودن به خاطر من پیازا رو رنده کنن!
منم هرچی میخوردم باید بالا میوردم!!
رستوران خوبه

پاسخ :

میشه روایت امام صادق علیه السلام رو بگید؟
اگر من جای شما بودم خودم همه ی پیاز غذاهارو رنده می کردم تا غذا باب طبعم بشه، الان وسیله کوچیکی به نام پیاز خرد کن یا یک دو سه این معضل رو حل کرده :)
مادرم تعریف می کردند ابتدای ازدواجشون انقدر دستپختشون بد بوده که خودشون دوست نداشتن غذای خودشون رو بخورن، اما پدرم از همین دستپخت بد انقدر تعریف می کردند که الان دستپخت مادرم زبانزد فامیل هست. بازخوردی که زن از آشپزی دریافت می کنه باید خوب باشه. اگر شما هم بازخورد مثبت داشتید احتمالا دستپخت مادرتون خوب می شد. ولی من حاضرم نان پنیر بخورم اما غذای رستوران نخورم اکثرا هم خوردیم پشیمان شدیم خصوصا در مورد فست فود.
صحبتِ جانانه
۱۲ ارديبهشت ۲۲:۴۰
موضوع جذابیه
خداخیرتون بده

پاسخ :

لطف دارید
الحمدلله
میم ....
۱۲ ارديبهشت ۲۲:۴۷
امام میگه زن خوب زنیه که طبخش خوب باشه!

بجای تعریف التماس کردیم ولی هیچ....


پاسخ :

کاش عربی روایت رو پیدا کنید.
مفاهیمی که در روایت به کار رفتند خیلی اهمیت داره در فهم اون.
اما با توجه به همین شکل از ترجمه که شما اشاره کردید حضرت از خیر و خوبی زن گفتند و صحبتی از وظیفه و مسئولیت نشده. مثلا اگر مادر شما دستپختش بهتر بود یه صفت خوب بود برای ایشون.
التماس با تعریف خیلی متفاوت هست و بالتبع میزان تأثیرگذاریش هم متفاوت

لوسی می
۱۳ ارديبهشت ۰۰:۱۵
بله درسته. اما این اهدافی که شما میگی با فرهنگ به دست میاد. چون فرهنگ ما اینطور می پسنده و در راه رسیدن به اون هدف ها با زن همراه میشه نه با مرد!
ممکنه جای دیگه آشپزی برای زن چنین نتایجی نده!

پاسخ :

سازنده فرهنگ چه کسانی هستند؟ مگر انسان ها فرهنگ را نمی سازند؟
ابتدای متن پیشینه تاریخی این موضوع را آوردم. در طول تاریخ این نقش چون تناسب بیشتری با روحیات و خلقیات زنان داشته، به زنان سپرده شده و زنان هم آن را پذیرفته اند. همین مسئله باعث پذیرش فرهنگی این موضوع شده.
اما در حال حاضر به دلیل جا به جایی نقش و دلایل متعدد دیگر این روند در حال تغییر هست که حقیر با آن موافق نیستم زیرا تبعات منفی بسیاری داشته و دارد.
زهرا مامان
۱۳ ارديبهشت ۱۳:۲۲
بخش‌هایی از این نظر که با * مشخص شده، توسط مدیر سایت حذف شده است
عالی بود ** *** ***، خدا خیرتون بده

پاسخ :

باورم نمیشه که هنوز شما اینجارو می خونید!
خیلی خوشحال شدم
خودتون خوبید؟
دختر گلتون خوبه؟
همسر سید علی
۱۴ ارديبهشت ۲۰:۲۹
سلام 
خوبید؟
ممنونم از مطلبی که نوشتید :)
ولی
درست که کدبانوگری و آشپزی یکی از هنرهای خانمهاست ولی اینکه مردها هم در این امر ورود کنند چیزی از اهمیت و زیبایی این هنر برای خانمها کم نمی کنه ... هرچند که تجربه نشون داده با اینکه در نگاه ما این هنر منتسب به خانمهاست ولی آقایان خیلی بهتر در این امر می تونند موفق باشند ... 
هرچند که حتی ترویج رستوران ها و غذای ملل و تهیه غذاها هم خللی در این امر کدبانوگری ایجاد نمی کنه ... 
اگر خانمی به این نتیجه برسه که این خودش هست که باید برای خانواده با توجه به طبایع اونها آشپزی کنه، هزاری هم رستوران های مختلف و تهیه غذایی در اطرافشون باشه  و یا حتی شاغل باشه باز هم در این نظر خودش سست نمی شه و البته عکس این قضیه هم صادقه که اگر خانمی آشپزی کردن برای خانواده جزو عقایدش نباشه، اگه در بیابونی از رستوران و تهیه غذایی هم باشه باز هم خودش رو مجبور به آشپزی کردن نمی کنه .. 
پس به نظرم برای ستایش و ترغیب خانم ها به این هنر ، منطقی و جالب نیست که ورود مردها به این هنر رو نگوهش کنیم و یا حضور رستوران ها و تهیه غذایی ها رو تهدیدی برای کدبانوگری خانمها و سلامت خانواده بدونیم ..
این بود انشای من 
:)


پاسخ :

سلام علیکم
الحمدلله
چرا علامت غمگین؟!
مبنای این که آقایان در آشپزی موفق ترند چیست؟ من قبول ندارم این موضوع رو
اگر زحمتی نیست برای فهم موضوع متن رو مجددا مطالعه بفرمایید
بحث اصلی حقیر در رابطه با این موضوع مسئله بسیار مهم تغییر نقش ها و سبک زندگی در سطح کلان است. پذیرفتن نقش های زنانه توسط مردان و و بالعکس تهدیدی است برای یک سیستم جامع که در آن نقش ها متناسب با روحیات و توانایی های هر جنس تعریف شده اند. برخی نقش ها و وظایف تناسب بیشتری با روحیات زنان دارد و برخی تناسب بیشتر با روحیات مردان.  پخت پز از امورات داخل خانه است که انجام آن تناسب بیشتری با نقش زن دارد، در الگوی زندگی حضرت زهرا سلام الله هم امورات داخل خانه از جمله طبخ غذا با ایشان بود.
اما در مورد غذای ملل، غذای هر ملتی متناسب است با سبک زندگی و شرایط اقلیمی و جغرافیایی آن، این که پخت غذای ملل در یک کشوری با شرایط متفاوت از کشور مبداﺀ ترویج شود هم تهدیدی است برای سبک زندگی و هم سلامتی افراد یک جامعه در سطح کلان
زهرا مامان
۱۴ ارديبهشت ۲۱:۲۸
سلام مجدد،
ممنونم ازتون عزیزم...
ما خوبیم خداروشکر، امیدوارم شمام خوب و خوش باشید.
وبلاگتون رو دوست دارم و ان شالله زود به زود سر میزنم.
هر جا هستین پاینده و بالنده باشید.

پاسخ :

سلام علیکم
خوشحالم از حضورتون
موفق باشید.
گلدونه
۲۷ ارديبهشت ۱۰:۴۶

ببخشید ولی فکر میکنم همیشه تاریخ غذا در ابعاد زیاد رو مردها طبخ می کردن

و رستوران ها معمولا مردها آشپزی می کردن

رستوران لازمه برای جامعه و حتما باید باشه -چون بعضی ها مسافرند و احتیاج به غذای آماده دارند -  توی یه شرایطی نیاز به غذای فوری هست - بعد هم مرد ها الان بیکار تر شدن به آشپزی هم علاقه نشون میدن- این به نظرمن هیچ عیبی نداره

حالا یه عده برنامه غذاییشون درست نیست و همش دنبال فست فود و غذای آماده هستند خوب کارشون اشتباست و به سلامتیشون لطمه میزنند ولی فکر میکنم این موضوع ربطی به پخت زن یا مرد نداره

شرمنده نقد میکنم ها

پاسخ :

مستند تاریخی دارید برای نوع تفکرتون؟
من جایی ندیدم که چنین مسئله ای گفته شده باشه. اگر جایی مطالعه کردید ممنون میشم منبع رو بفرمایید.
رستوران لازم هست اما تا چه حد؟ الان رستوران ها به عنوان یکی از مؤلفه ی سبک زندگی غربی فرهنگ مارو در مورد مخاطره قرار دادند و سلامت جامعه رو در سطح کلان تهدید کردند.
بحث حقیر تغییر نقش هاست. اشکال نداره یک آقا گاهی اوقات در خانه آشپزی کنه، اما اگر این شد نقش مرد، اون وقت اشکال داره. چون در سبک زندگی، تقسیم وظایف و... تأثیرگذار هست.
چرا شرمنده؟ نفرمایید این حرف رو. برای من باعث افتخار هست که بزرگوارانی مثل شما وقت میذارن مطالب رو مطالعه می کنند و نظراتشون رو بیان می کنند. اگر قرار به تعریف بود که فایده ای نداشت. همین نقد و نظرها باعث رشد فکری من و شما و رفع اشکالات و ایرادهامون میشه
بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءالله در اینجا به عنوان
«کرسی آزاداندیشی مجازی زن و خانواده»
دیدگاه هایم را در باب موضوعات مختلف پیرامون زنان با تمرکز بر تعریف و تبیین جایگاه و نقش زن و خانواده در اسلام و قرآن خواهم نوشت.
مشی کلی این وبلاگ نگاه منصفانه و واقع بینانه در قضاوت بین آراء گوناگون و متنوع صادر شده از متفکران و نظریه پردازان شرقی و غربی است، لذا جهت گیری های فمینیستی و امثالهم در اینجا اعتباری ندارند.
مطالب مندرج در این وبلاگ نتیجه سال ها مطالعه و برآیند آموخته های بنده است که در جهت منویات امام خامنه ای آن ها را به اشتراک میگذارم. طبیعتا نظراتم نه نظری نهایی و جامع است و نه بدون اشکال. فقط فتح بابی است برای جور دیگر نگریستن به جنس «زن».
نظرات در این وبلاگ باز است و همه ی نظرات موافق و مخالف به شرط عدم توهین محترمند و فقط نظرات حاوی توهین حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است هر گونه کپی برداری یا نشر مطالب وبلاگ «صالحات» منوط به اجازه نویسنده ی وبلاگ است.
پیوند ها
طراح قالب : عرفـــ ـــان قدرت گرفته از بلاگ بیان