صالحات

اندیشه 6- تأملی در روایت: «جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّل‏»

بسم الله النّور

روایت مشهوری است (البته بخشی از روایت هست) که همه ما شنیده ایم و در رابطه با جهاد زن صحبت میکند.

«جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّل‏»1

جهاد زن، حسن شوهرداری است.

(روایت را ترجمه می کنند به، جهاد زن خوب شوهرداری کردن است، ترجمه اشتباه نیست، اما معنای حسن بسیار عمیق و وسیع است؛ به همین علت در اینجا خود واژه آورده شد.)

در این روایت سه بار به سنگینی و خطیر بودن «حسن التّبعّل» اشاره شده است:

1- واژه ی «جهاد»: «حسن التبعل» در این روایت با عنوان «جهاد» آورده شده است. همان گونه که می دانید جهاد به شکل عام دو نوع است، جهاد اصغر (جنگ سخت/مثل جنگ تحمیلی) و جهاد اکبر (جهاد با نفس و...).

مبتنی بر نظر امام خامنه ای حسن التبعل عرصه ی جهاد اکبر است که بسیار سخت است.

2- واژه ی «حسن»: یک زن می تواند به شکل عادی شوهرداری کند. اما شوهرداری ای جهاد است که «حسن» باشد.

3- واژه ی «التّبعّل»: در زبان عربی «التّبعّل» باب «تفعّل» هست، و یکی از معانی این باب «تکلّف» هست. یعنی وقتی ریشه ی «بعل» به باب تفعل برود، حکایت از سنگینی و تکلّف وظیفه می کند.

می شد روایت این گونه باشد «جهاد المرأة حسن التباعل»، اما این گونه نیامده است، زیرا در بابت تفاعل نمی توان معنای سنگینی نقش و وظیفه را فهم کرد.

با استفاده از این روایت می توان گفت کسانی که می گویند مگر زن خانه دار چه کار میکند! حرف گزافی بیش نمی زنند!

این نقش به این سنگینی را بگذارید کنار دیگر نقش های زنان، زن در نقش دختری، مادری و نقش های اجتماعی و...

امام خامنه ای در توضیح این روایت گفته اند: «هر تلاشی که یک مرد در میدان های مختلف انجام میدهد، به میزان زیادی مرهون همکاری، همراهی، صبر و سازگاری همسر اوست؛ همیشه همین طور بوده است. فرموده اند: «و جهاد المرأة حسن التبعل». حسن التبعل یعنی چه؟ عده ای خیال می کنند جهاد زن این است که فقط وسایل راحتی مرد را فراهم کند. حسن تبعل فقط این نیست؛ این جهاد نیست؛ جهاد این است که زنان مبارز، مؤمن و فداکار وقتی شوهرهایشان مسئولیت های سنگینی دارند، بار آن سنگینی به میزان زیادی روی دوش آن ها می افتد. شماها مأموریت دارید. خدمات شما همین طور است. وقتی مرد خسته می شود، اثر خستگی او در خانه ظاهر می شود. وقتی به خانه می آید، خسته، کوفته و گاهی بد اخلاق است و این بداخلاقی و خستگی و بی حوصلگی ناشی از محیط کار، به داخل خانه منعکس می شود. حالا این خانم اگر بخواهد جهاد بکند، جهاد او این است که با این زحمت ها بسازد و آن ها را برای خدا تحمل کند؛ این می شود حسن التبعل.»2

««جهاد المرأة حسن التّبعّل»؛ یعنی ثواب مجاهدت آن جوانی را که رفته توی میدان جنگ و جان خودش را کف دستش گرفته، به خاطر این کار، به این زن میدهند؛ چون این کار هم زحمتش کمتر از آن نیست. البته شوهرداری خیلی سخت است. با توقعاتشان، با انتظاراتشان، با بداخلاقیهاشان، با صدای کلفتشان، با قد بلندترشان؛ خب، زنی بتواند با این شرائط، محیط خانه را گرم و گیرا و صمیمی و دارای سکینه و آرامش - سَکَن - قرار بدهد، خیلی هنر بزرگی است؛ این واقعاً جهاد است؛ این شعبه‌ای از همان جهاد اکبری است که فرموده‌اند؛ جهاد با نفس است.»3

پ ن 1: مخاطب اصلی این مطلب مردان هستند.

پ ن 2: عمده ی سخنرانان و مشاورین خانواده وقتی از حل مشکلات خانواده صحبت میکنند عمدتا همه اش راجع به زنان صحبت می کنند و بنده همیشه به این رویه انتقاد داشته ام. باید به هردو وظایف زنان و مردان باهم اشاره شود نه این که سنگینی کفه ی ترازو همیشه به سمت زنان باشد و به مردان حقوقشان را بگوییم و به زنان وظایفشان را! باید به مرد حقوق زن و وظایفی که نسبت به زن دارد گفته شود، و به زن هم حقوق مرد و وظایفی که در قبالش را دارد گفته شود. در این زمینه بحث مفصل است که الان جایش نیست. علت ذکر این نکته این است که خانم ها بنده را متهم نکنند که یک طرفه به این موضوع نگاه شده است. بلکه روایات درباره ی نقش و وظایف مرد نسبت به زن و خانواده اش بسیارند که متأسفانه گفته نمی شوند. ان شاء الله به شرط توفیق و حیات به این روایات هم اشاره خواهد شد.


1- این روایت منابعش زیاد است و همه هم مستندند، از جمله نهج البلاغه، اصول کافی، وسائل الشیعه، مستدرک الوسائل

آدرس منابع در آینده گذاشته خواهد شد.

2- نقش و رسالت زن 3، زن و خانواده، برگرفته از بیانات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، نشر انقلاب اسلامی، ص 58

3- همان، ص 128

۳ ۰
نوترینو
۰۸ فروردين ۲۱:۵۹

سلام

این گونه بودن زن برای همسرش  یک مهارت است نیاز به ظرافت های فراوان دارد نیاز به دقت های فراوان دارد . وقتی در محیطی بزرگ شده ای که این ظرافت ها وجود نداشته چه کار باید کرد؟چطوری می شه به این مهارت رسید؟

پاسخ :

سلام
این مهارت هم مثل هر مهارت اجتماعی دیگه ای یاد گرفتنی است در هر زمان و مکان. فقط کافی هست که بخواهید.
کتاب های مفید در این زمینه زیادند مثل کتاب شوهرداری شهید پاک نژاد نشر اخلاق. امثال خوشبختانه مجددا تجدید چاپ شده.
کتاب های آئین همسرداری زیاد هستند.
این وبلاگ ها هم کمک می کنند.

تو فقط لیلی باش
همسربهشتی
من، او (البته همه ی مطالب این وبلاگ را قبول ندارم اما بسیاری اش مفیدند)
و ...

اما یک شاه کلید هست: «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا»
هرکس وارد این عرصه ی جهاد شود خداوند خودش راه هایش را نشان میدهد.
محب الحسینی
۱۰ فروردين ۰۷:۴۰
اگر فکر و اعتقادمونو راجع به جایگاه زن و مرد اصلاح کنیم مشکلات عملی خود بخود کم میشه
خداوند متعال زن رو طوری خلق کرد که نرمی و اطاعت پذیریش بیشتر از مرد باشه
اگر ما به تبعیت از هوای نفس و فضای مسموم جامعه این دو صفتمون رو حفظ کنیم
حسن تبعل برای ما جهادی گوارا خواهد بود
جهادی گوارا
با شوق و شور
و البته این شوق و شور لازمه حسن تبعل هست
اگر کار ها با اکراه انجام بشه منظر زیبای حسن رو نخواهد داشت
وقتی خداوند برای اهل خانه ای خیر را بخواهد نرمی را روزی انها می کند(حدیث)و قاعدتا زن  باید کانون این نرمی باشد
برای مردها هم تلاش برای کسب روزی و فراهم کردن بهترین امکانات برای خانواده جهاد و مجاهدت و سبب رضوان الهی شمرده شده(احادیث_میزان الحکمه)
در تکمیل فرمایشات شما باید گفت که نقش تکمیلی در طاعت و بندگی خدا هم بدای زن و هم  برای مرد در اولویت هست
نعم العون علی طاعه الله
نعم البعل علی طاعه الله

پاسخ :

تشکر برای این توضیح خوب که مطلب رو کامل تر کرد.
أنارستان
۱۰ فروردين ۱۳:۰۹
سلام. بنده هم همیشه فکر کردم که دلیل اینکه اکثر اوقات وظایف زنان گوشزد میشه چیه؟!
و این قضیه در مورد پدر و مادر و فرزندان هم هست. حقیقتا" علت چیه؟!

پاسخ :

سلام
دلایلش زیادند از جمله این که نگاه ها تک جانبه است عمدتا و خب چون مردان نمی توانند این نگاه رو داشته باشند به وجود اومدن این نگاه یک بعدی طبیعی است.
به همین دلیل هم آقا تأکید داشتند که خانم ها خودشون وارد موضوعات زنان بشوند.
در مورد این موضوع خواهم نوشت ان شاء الله
زندگی
۱۰ فروردين ۱۶:۱۰
چه جالب بود توجه به تبعل از باب تفعل! چند وقت پیش که معانی باب ها رو میخوندم به این فکر میکردم که واسه هر معنی یه چیزی پیدا کنم. وتقعا اگر زبان عرب بلد باشیم بهتر میتونیم بفهمیم معنای احادیث و آیات چیه! ممنونم ازت بابت اینکه فکر میکنی و به ماهم یاد میدی...

پاسخ :

خواهش میکنم.
به همین دلیل هم هست که زبان قرآن عربی هست.
هیچ زبانی به این عمق و وسعت نیست که زبان عربی هست.
آیدین من
۱۰ فروردين ۱۶:۲۲
بسیار متشکرم

پاسخ :

خواهش میکنم.
امیدوارم کد انتقال رو قرار بدید و از مشکلات بلاگفا رها بشید.
ترنم
۱۴ فروردين ۱۹:۱۳

سلام

سال نوتون مبارک

کاش راجع به واژه حسن هم توضیح می دادید.

پاسخ :

سلام
سال نو شما هم مبارک و چر از خیر و عافیت باشه ان شاء الله
توضیح در مورد حسن زیاد هست که خلاصه میشه معنای زیر رو براش از التحقیق فی کلمات القرآن الکریم گفت:


أنّ الأصل الواحد فی هذه المادّة: هو ما یقابل القبیح و السیّئ، و هذا المعنى إمّا فی الموضوعات الخارجیّة المادّیة، أو فی المعنویّة، أو فی القول، أو فی العمل، أو فی‏الصفات القلبیّة

ماده ی حسن در مقابل قبیح و سیئ هست که در موضوعات مادی خارجی یا معنوی، یا در قول، یا در عمل و یا صفات قلبی مصداق دارد.

در کل به معنای نیکویی هست.
فکروذکر
۱۶ فروردين ۰۰:۰۵

کاش بجای"نان" خوردن .. هرروز کمی "تکان" .. بخوریم..

سلام.. چقدر مطالبتون خوب و زیباست..

جای تحسین داره..

به ما هم سر بزنید..

عمرتون فاطمی

پاسخ :

سلام
نظر لطف شماست متشکرم.
اگر نان حلال باشد «تکان» می دهد و اگر حرام باشد «توقف و سقوط» حاصلش خواهد بود. 
آسمان تب دار
۱۶ فروردين ۲۰:۰۹
سلام.
تلنگر نوشتتون خیلی عالی بود...
منو یاد دوتا موضو انداخت...یکی اینکه الفاظ تو عربی و فارسی چقد میتونن متفاوت باشن در معنی ....و شرایط و بندو تبصره هایی ک تو ی سری از احادیث و ایات هستش و با نگاه اول نمیشه در موردشون حرفی زدو درموردشون نتیجه گیری کرد...

پاسخ :

سلام
ممنون
بله مفاهیم در عربی خیلی عمیق هستند و نمی توان به راحتی در یک نگاه در مورد آیات و روایات نظر داد.
انسان
۱۷ فروردين ۱۷:۳۸
سلام عیدتون پیشاپیش مبارک
اگر دوس داشتید از امروز با دعاهای روزانه حضرت زهرا علیه سلام به روزم
به امید عنایتشون
منتظر همه عزیزانم

پاسخ :

سلام
بر شما هم مبارک.
متشکرم برای دعوت به دعاهای با مضامین عالی حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها
ترنم
۱۸ فروردين ۱۹:۴۷
سلام آبجی
من همیشه از احسان چنین تصوری داشتم: نیکی بی چشم داشت ولو طرف استحقاقش رو نداشته باشه. خلاصه که خوبی از خودتون باشه. اشتباه که نمی کردم؟!

پاسخ :

سلام خانوم
شما اشتباه نمی کردید. اما مفهوم احسان عمیق تر از این حرف هاست.
توضیحش واقعا پیچیده است.
مـ. شمسـ
۱۹ فروردين ۱۵:۵۲
سلام
می دانید زبان عربی از کجا آمده است؟ از کی شکل گرفته است؟ به گمانم این خیلی از مسائل را حل می کند.

پاسخ :

سلام
تا جایی که بنده اطلاع دارم زبان عربی ریشه ای سامی دارد. اما ارتباط میان فهم آن و حل مشکلات را متوجه نمیشوم.
شکیبا
۲۶ فروردين ۲۱:۲۱
بخش‌هایی از این نظر که با * مشخص شده، توسط مدیر سایت حذف شده است
ببین الان با توجه به فرهنگ کف جامعه (حتی برای بسیاری از پسرهای مذهبی ), وقتی نوشتی "حسن تبعل" اتوماتیک وار در ذهن من"***** "ترجمه شد! متاسفم...

پاسخ :

اینجا کف جامعه نیست بزرگوار
گفتمان ما در اینجا گفتمان اسلام ناب است، که با کلیدواژه های اسلامی و قرآنی، در فرهنگ اصیل اسلام و قرآن، تبیین می شود.
تلاش بنده هم در اینجا این است که فهم درستی از مفاهیم و عباراتی که در ذهن افراد جامعه به غلط، فهم شده اند، ارائه دهم.
برای افرادی متأسف باشید که در ذهن بیمارشان چنین تصوری از این مفهوم عمیق در کلام معصوم دارند.
منصوره صامتی
۲۹ فروردين ۰۰:۵۶
سلام
از مطالبی که روشنگر است و زبانش روان است و خودمانی لذت بردم و استفاده کردم همواره سرشار از انرژی های مثبت باشید .
نکته ای به یادگار:  یادمان باشد خداوند دانا آنچه برای سعادتمندی خانواده نیاز است در فطرت زن و در فطرت مرد به ودیعه گذارده و نیاز به هیچ چیز دیگر نداریم برای یک زن یا مرد واقعی بودن باید خود خود خودمان باشیم.هنگامی که برای همرنگ جماعت شدن به بهانه ی مدرک تحصیلی درآمد بیشتر و یا کسب افتخارات خاص از خودمان دور می شویم باید مهارت هایی بیاموزیم که دوباره خودمان باشیم!

پاسخ :

سلام
واقعا از دیدن نظرتون بسیار خوشحال شدم.
از نظر لطفتون هم متشکرم.
دقیقا همین طور است که می فرمایید، باید تلاش کنیم خودمان باشیم. خود فطریمان ان شاء الله
شکیبا
۲۹ فروردين ۱۴:۲۴
من که با نظر شما موافقم . تاسفم هم برای فرهنگ عمومی جامعه است که با فرهنگ اصیل قرآنی فاصله ی قابل ملاحظه ای داره.

پاسخ :

لحن کامنتتون به شکلی بود که بنده تصور کردم نظری متقاوت دارید.
الحمدلله که رفع سوء تفاهم شد.
باران زده
۲۹ فروردين ۱۴:۲۵
سلام
عالی بود
کاش بیشتر از پیش قدر زن بودنمون رو بدونیم
به امید زهرایی شدن...

پاسخ :

سلام 
نظر لطف شماست.
آمین به دعای شما
مجتبی
۰۲ خرداد ۱۹:۲۰
با سلام

بروزم هستم با عنوان:

حسن اللهیاری و چالشی به نام اسلام ناب!

http://no-write.blogsky.com/1394/03/02/post-61

نظر فراموش نشود!!!
ممنوع القلم
باتشکر




پاسخ :

علیکم السلام
میم ....
۰۵ تیر ۱۸:۴۰
حرفای اقا:)
ممنون استفاده کردیم
هرجا میریم برای جلسه خانواده و مثلا از کانون خانواده حرف زدن زنان رو دعوت میکنن به صبر،کسی نمیاد مرد ها رو دعوت کنه به اخلاق:/
خوبه من هنوز کوچیکم!

پاسخ :

خواهش میکنم
بله متأسفانه در خانواده همه ی نگاه ها یک طرفه به سمت زن هست
محرم زاده
۲۹ تیر ۱۶:۴۷

سلام

دستتون درد نکنه

خیلی ممنون مطالب مفید بود.ولی ای کاشی کمی بیشتر باز میکردین و موردی هم مثال میزدین

خیلی ممنون

پاسخ :

سلام
خواهش میکنم و لطف دارید.
ان شاء الله در آینده به جزئیات خواهم پرداخت.
بنده خدا
۱۰ تیر ۰۸:۴۰
ببخشید این حدیث به این معناست که تنها جهاد و وظیفه بزرگ زن حسن تبعل هست یا یکی از  وظایف بزرگ زن هست

پاسخ :

خیر، این حدیث زمانی گفته شده که گروهی از خانم ها خدمت رسول خدا (ص) می رسند و می گویند همسران ما به جهاد می روند و اجر جهاد پیدا می کنند و ما از این اجر بی بهره ایم. حضرت پاسخ می دهند که جهاد المرأه حسن التبعل، حسن شوهرداری همان جهاد است برای زن. یعنی زنان با شوهرداری به همان مرتبه مجاهد و جهاد می رسند.
همین طور که حضور در جنگ ها و ... تنها وظیفه مرد نیست، تنها وظیفه زن هم حسن التبعل نیست. بلکه حسن التبعل بالاترین اولویت از وظایف زن هست نسبت به اولویت های دیگر.
بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءالله در اینجا به عنوان
«کرسی آزاداندیشی مجازی زن و خانواده»
دیدگاه هایم را در باب موضوعات مختلف پیرامون زنان با تمرکز بر تعریف و تبیین جایگاه و نقش زن و خانواده در اسلام و قرآن خواهم نوشت.
مشی کلی این وبلاگ نگاه منصفانه و واقع بینانه در قضاوت بین آراء گوناگون و متنوع صادر شده از متفکران و نظریه پردازان شرقی و غربی است، لذا جهت گیری های فمینیستی و امثالهم در اینجا اعتباری ندارند.
مطالب مندرج در این وبلاگ نتیجه سال ها مطالعه و برآیند آموخته های بنده است که در جهت منویات امام خامنه ای آن ها را به اشتراک میگذارم. طبیعتا نظراتم نه نظری نهایی و جامع است و نه بدون اشکال. فقط فتح بابی است برای جور دیگر نگریستن به جنس «زن».
نظرات در این وبلاگ باز است و همه ی نظرات موافق و مخالف به شرط عدم توهین محترمند و فقط نظرات حاوی توهین حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است هر گونه کپی برداری یا نشر مطالب وبلاگ «صالحات» منوط به اجازه نویسنده ی وبلاگ است.
پیوند ها
طراح قالب : عرفـــ ـــان قدرت گرفته از بلاگ بیان