صالحات

زن مسئول - زن مشغول

بسم الله النّور

عرصه ی عمل انسان دو بخش دارد. یک بخش مسئولیت اوست و بخشی دیگر مشغولیت. مسئولیت بخش اصلی عمل و مبتنی بر نقشی است که خداوند به شکل تکوینی یا تشریعی بر عهده ی انسان گذاشته است. انسان بنا به مسئولیتی که دارد تکالیفی بر عهده دارد. این تکالیف همان وظایفی است که انسان نسبت به نقشی که بر عهده دارد باید انجام دهد. عمدتا انسان نسبت به مسئولیت هایش مختار نیست و نمی تواند مسئولیتش را انتخاب کند. (مگر مسئولیت های تبعی که انسان می تواند آن را انتخاب کند.).

http://bayanbox.ir/view/8334654148602362994/The-Best-For-Busy-Moms-Are-The-Wireless-Light-Switches.jpg

اما مشغولیت بخشی از حوزه ی عمل انسان است که انسان مختار به انجام و انتخاب آن است ولی وظیفه و تکلیفی در آن حوزه ندارد. مثلا برنامه هایی که برای اوقات فراغت در نظر گرفته می شوند عمدتا مشغولیت اند. چون انسان در زمان فراغت از مسئولیت فارغ شده و می خواهد زمانش به بطالت نگذرد. به همین دلیل مشغول می شود.

انسان در طول زندگی اش فارغ از جنسیتش نسبت به خود و جامعه مسئول است و در هر جایگاهی قرار دارد باید این مسئولیت و تکالیفی را که نسبت به آن به عهده دارد به نحو احسن انجام دهد1. از ما در آخرت درباره مسئولیت هایمان سوال می کنند و بابت نادرستی یا درستی انجام آن باید پاسخ دهیم.

خداوند به شکل تکوینی، بنا به خلقت زن یا مرد، مسئولیت هایی را بر عهده ی هرکدام گذاشته است. مسئولیت زن، پس از طی دوران دختری، همسری است و مادری2، و همین طور مسئولیت یک مرد پس از طی دوران پسری، همسری است و پدری. این دو نقش میان زن و مرد مشترکند و در عرصه ی «بیت» یا همان خانه تعریف می شوند. اما مرد علاوه بر مسئولیت های ذکر شده مسئولیت اجتماعی در برابر خانواده و و ملّتش هم دارد. اما این مسئولیت از عهده ی زن برداشته شده است. این به این معنی نیست که زن در برابر جامعه اش مسئول نیست بلکه حیطه ی مسئولیت او در برابرجامعه به شکل دیگری تعریف شده است.

یک زن پس از ازدواج و بسته شدن عقد زوجیت دائم، نمی تواند بگوید من مسئولیت همسری و مادری را به عهده نمی گیرم. چون او در برابر پذیرش این مسئولیت ها مختار نیست و این مسئولیتی که به تبع نقش تکوینی اش عهده دار شده جزء الزامات وظایف او محسوب می شود. مرد هم همین طور، یک مرد هم پس از ازدواج دائم نمی تواند بگوید نمی خواهم مسئولیت همسری، پدری و تأمین مالی و حفظ کیان خانواده را عهده دار شوم، زیرا او پس از عقد اختیاری در انتخاب مسئولیت هایش ندارد.3

 

پ.ن 1: از همراهی و صبر همه ی شما در زمانی که صالحات به روز نمی شد متشکرم.

پ.ن 2: در بخشی از آیه ی 228 سوره بقره آمده است: «وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِى عَلَیهِْنَّ بِالمَْعْرُوفِ  وَ لِلرِّجَالِ عَلَیهِْنَّ دَرَجَةٌ  وَ اللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیم براى زنان نظیر وظیفه‏ اى که بر عهده دارند حقوقى بر عهده (شوهران) است، مردان را بر زنان درجه و مرتبتى هست، خدا توانا و حکمت کردار است». احتمالا این آیه به تفاوت مسئولیت زنان و مردان بر می گردد. بخش اول آیه به حوزه ی مسئولیت های مشترک (همسری و مادری و پدری) و بخش دوم اشاره اش به مسئولیت های بیشتر مرد است که از آن با عنوان درجه یاد شده است.

مطالب مرتبط:

زن مسئول- زن مشغول (2)

مسئولیت زن در نگاه امام خامنه ای


1- بحث مسئولیت هر انسانی فارق از جنسیتش نسبت خودش دینش و جامعه مفصل است که البته جایش اینجا نیست. باید زمانی به مسئولیت های دینی و اجتماعی یک زن جداگانه پرداخته شود.

2- در مسئولیت مادری و پدری، مسئولیت پدر از مسئولیت مادر سنگین تر است. شاهد مثالش این که پس از طلاق حضانت فرزند با پدر است نه مادر. به دلایل و حکمت های متعدد که جای ذکرش اینجا نیست.

3- در این رابطه استثنائی وجود دارد و آن ازدواج موقت است.در ازدواج موقت مسئولیتی وجود ندارد و آن چه هست بیشتر حوزه ی مشغولیت است تا مسئولیت. برای همین در اسلام به آن زیاد توصیه نشده و مواردی هم که توصیه شده بسیار استثناء و مشروط است و بیشتر به شکل مسکّن است برای خاموش کردن موقت دردی. زن و مردی که نمی توانند مسئولیت های زوجیت را عهده دار شوند با ازدواج موقت مدتی باهم زندگی می کنند. اما اگر از این زوجیت موقت فرزندی حاصل شود مسئولیت پدری بر مرد وارد خواهد شد.

۲ ۰
به جرم عشق
۰۷ مرداد ۲۲:۱۹
عجالتا تیترتون محشره و کلللی حرف داره..
زن، باید مشغول مسئولیت حقیقی ش باشه اگه وقت پیدا کرد ب فکر باقی قضایا..

پاسخ :

جمله ی شما هم محشره
«زن، باید مشغول مسئولیت حقیقی ش باشه اگه وقت پیدا کرد به فکر باقی قضایا..»
أنارستان ...
۰۸ مرداد ۱۱:۲۸
بعد از این همه ننوشتن، خیلی هم کم و کوتاه نوشته بودید.
ولی مطلب بسیار عالی و زیبا بود. لذت بردم.

پاسخ :

لطف دارید.
هاجر پروانه
۰۸ مرداد ۲۲:۳۲
3- در این رابطه استثنائی وجود دارد و آن ازدواج موقت است
برگرفته شده از وبلاگ صالحات salehat.blog.ir 
این نکته ی جالبی بود! تشکر.

پاسخ :

شما باید دقیقا اینجاش رو می دیدی؟!

هاجر پروانه
۰۸ مرداد ۲۳:۳۴
کل مطلبو که خوندم عالی بود ولی اون تذکره ی مورد اشاره دقت نظر شما در مطالعه جنبه های مختلف خیلی عالی بود.
هم از باب دقت نظر نویسنده
هم لذت من خواننده از دریافت این نکته
تشکر

پاسخ :

لطف دارید شما
رضا فاطمی
۰۸ مرداد ۲۳:۵۰
مطلب مفیدی بود..
ممنون..
البته هنوز درجامعه ما این مشکل خیلی بزرگیه..
ولی جاهای دیگه بله..کمتر

پاسخ :

از نظر لطف شما متشکرم.
این مسئله در جوامع دیگر به مراتب بیشتر هست اما چون جامعه ی ما اسلامی است این مشکل ملموس تر است.
ترنم
۰۹ مرداد ۱۸:۳۶
سلام علیکم
مشغولیت بخشی از حوزه ی عمل انسان است که انسان مختار به انجام و انتخاب آن است ولی وظیفه و تکلیفی در آن حوزه ندارد. مثلا برنامه هایی که برای اوقات فراغت در نظر گرفته می شوند عمدتا مشغولیت اند. چون انسان در زمان فراغت از مسئولیت فارغ شده و می خواهد زمانش به بطالت نگذرد. به همین دلیل مشغول می شود.

برگرفته شده از وبلاگ صالحات salehat.blog.ir

چون قائل به منطقه الغراغ نیستم منظورتون رو از اوقات فراغت از مسئولیت نمی فهمم مگر اوقات پرداختن به غیر واجبات که یعنی مستحبات. همین بوده منظورتون؟
و البته که تا وقتی واجبی روی زمین مونده نوبت به مستحبات نمی رسه.
در ضمن تا اونجا که من بلدم در ادبیات دینی از "ل" برای حقوق و از " علیه" برای تکالیف استفاده می کنند. تعجب کردم که للرجال علیهن درجه رو به بیش تر بودن تکلیف مردان تعبیر کردید. حضرات علما نظرشون دقیقا عکس شماست و تکالیف زن رو بیش تر می دونن.

پاسخ :

علیکم السلام
بنده هم منظور شمارو از این که قائل به منطقه الفراغ نیستیم نفهمیدم.
منظور این هست که زمانی که فرد وظایف مربوط به مسئولیتش رو انجام داد می تونه مشغول باشه. نه این که مسئولیتش رو فدای مشغولیتش کنه.

در مورد آیه نگفتم که تکالیف مرد بیشتر از زن هست. گفتم «مسئولیت» مرد بیشتر هست. به همین دلیل حقوق بیشتری بر عهده ی همسرش هست که از اون با عنوان درجه یاد شده.
ترنم
۱۱ مرداد ۱۴:۴۸
سلام علیکم
منظورم از این که قائل به منطقه الفراغ نیستم این هست که معتقدم در اسلام بلا تکلیفی نداریم و نظر الله جل جلاله نسبت به همه کنش های انسانی با رجوع به منابع قابل استخراج هست. حتی آنچه را حضرات به مباحات تعبیر کرده اند به معنی بلاتکلیفی و بلانظری دین و تفویض امر قبول ندارم.

در مورد آیه نگفتم که تکالیف مرد بیشتر از زن هست. گفتم «مسئولیت» مرد بیشتر هست. به همین دلیل حقوق بیشتری بر عهده ی همسرش هست که از اون با عنوان درجه یاد شده.

برگرفته شده از وبلاگ صالحات salehat.blog.ir

مگر نه این که سوال معطوف به تکلیف است و از تکالیف ماست که سوال خواهد شد؟پس وقتی می فرمایید مسئولیت مرد بیش تر است دقیقا معادل است با این که بفرمایید تکالیف مرد بیش تر است. و از سوی دیگر تکالیف یک طرف دقیقا برابر است با حقوق طرف مقابل. وقتی می فرمایید تکلیف مرد بیش تر است دقیقا معادل است با این که فرموده باشید حقوق زن بیش تر است. و همون طور که عرض کردم حضرات عکس نظر شما رو دارن که  آیه شریفه هم بر همین امر دلالت داره.

پاسخ :

علیکم السلام
نظر حقیر هم همین هست دیگه!
فرد بعد از رسیدن به مسئولیت ها می تواند مشغول شود. حرف بنده و شما یکی هست در دو بیان.

بنده قائل به برابری حق و تکلیف نیستم. (و ممکن هست نظرم اشتباه باشد)
و البته معتقدم تکالیف مرد بیشتر است. همان طور که حقوقش بر گردن همسرش بیشتر است. و این درجه ای که ذکر شده حکایت از افزونی مسئولیتی است که به مرد اعطا شده است.
بزرگانی هم که در این حیطه نظر داده اند صحبتی از مسئولیت نکردند. در صورتی که مسئولیت یکی از شقوق خیلی مهم این موضوع است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.
(همین جا اشاره کنم که ممکن هست نظر بنده با مفسرین متفاوت باشد و نظرم اشتباه هم باشد. شما نظر مفسرین را مبنا قرار دهید اما در مورد این مسئله هم فکر کنید. به نظر شما مسئولیت های مرد بیشتر نیست؟ اگر نیست چرا؟)

بعدا نوشت: مطالعه ام در مورد این آیه به چند سال قبل برمی گشت. دوباره رجوع کردم و تفاسیر رو دیدم. مفسرین صحبتی از تکلیف در این آیه نداشتند. عمدتا بحثشان در مورد حقوق بود و بسیاریشان هم از این بخش از آیه گذشته بودند و بحث را برده بودند سمت این که حقوق این دو مساوی نیست و...
و حتی آیت الله جوادی آملی هم بحثشان در این مورد بسیار گزیده بود و باز جهت بحث را برده بودند سمت حقوق زن در اسلام و...
با این توضیح نظر بنده با این بزرگان منافاتی نداشت.
محب الحسینی
۱۲ مرداد ۱۱:۱۰
سلام و رحمه الله
برگشتن تون به وادی صالحات رو تبریک میگم
ان شاالله موفق تر از قبل باشید
تذکر به جایی بود
به نظرم بیان ساده مطالبتون این بود که زن نباید مشغول شدن در جامعه(یا هر مشغولیت رایج)رو بهونه قرار بده و از مسئولیت های اصلی خودش که در خونه به عهده داره شونه خالی کنه
(و برای مرد هم همین طور)
و اشاره به اینکه حقوقی که مرد به گردن خانمش داره بیشتره چون وظایف بیشتری به عهده ش هست مثل حق نفقه و به این معنی در احادیث هم اشاره شده

پاسخ :

 لیکم السلام و رحمة الله
ممنون و متشکر از دعای خیر
دقیقا همین طوره که فرمودید.
به جرم عشق
۱۴ مرداد ۱۸:۰۰
با سلام خدمت شما و انارستان عزیز و محب الحسینی عزیز
خوب هستین دوستان؟
همیشه به صالحات و جاهای مفید...

و اینکه مسئولیت خواهری و برادری هم بسیار مهم هستن.
به یاد خواهر نمونه عالم حضرت زینب و 
برادر نمونه عالم قمر منیر هاشمی
سلام الله علیهما

پاسخ :

علیکم السلام
خوب شد اشاره کردید. علاوه بر مواردی که شما گفتید مسئولیت دختری رو هم باید اضافه کنید.
و همچنین مسولیتی که انسان در برابر خودش و خدای خودش داره.
میم ....
۱۹ مرداد ۲۲:۳۰
خب اینا مسئولیته!ولی دقت کردی بعضیاش واجب نیست
مثلا واجب نیست مرد پدری کنه!فقط پول دربیاره!
زن هم واجب نیست مادری کنه!عمل واجبش فقط در خصوص همون روابط زناشویی هست!

پاسخ :

شما اینجا بحث واجب رو با مسئول بودن خلط کردید.
زن مسئولیت مادری دارد اما می تواند برای شیر دادن اجرت بگیرد. گرفتن اجرت به معنای سلب مسئولیت مادری نیست. بلکه به معنای حقی است که زن در قبال مسئولیتش دارد.

منظور شمارو از این جمله نفهمیدم: «مثلا واجب نیست مرد پدری کنه!فقط پول دربیاره!»
اتفاقا هم مرد مسولیت پدری دارد و هم همسری و در هر دو مسئولیت انفاق و دادن نفقه همسر و فرزند بر او واجب است.

زن در نقش همسری مسئول است حقوق واجب شوهر بر گردن خودش رو ادا کنه. یکی از این حقوق واجب بر گردن او امور زناشویی است.

با این توصیفات واجبات ذیل مسئولیت تعریف میشن نه در صدرش.
امیدوارم تونسته باشم مفهوم رو بیان کنم.
اگر ابهامی بود بگید حتما
میم ....
۲۰ مرداد ۰۱:۲۱
واجبات میان ذیل مسئولیت!مطمئنید؟!!!!
خب بیشتر بگید نفهمیدم!

پاسخ :

بله واجبات ذیل مسئولیت تعریف میشن. و مطمئنم :)
ببینید مثلا یک پدر مسئولیت پدری داره، برای انجام مسئولیت پدریش، باید یک سری از واجبات که ما اون رو تحت عنوان وظیفه می دونیم) رو انجام بده. یکی از اون واجبات تأمین نیازهای مادی فرزندش هست. یکی دیگه از واجبات تأمین نیازهای معنوی فرزندش هست و...

صالح ...
۲۲ آذر ۱۰:۲۳
سلام

مطلبتون عالی بود...
حق متعال با اسم النورش بر شما تجلی کنه ان شا الله

پاسخ :

سلام علیکم
از حسن نظر شما متشکرم.
برای دعای بسیار خوبتان هم سپاسگزارم

بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءالله در اینجا به عنوان
«کرسی آزاداندیشی مجازی زن و خانواده»
دیدگاه هایم را در باب موضوعات مختلف پیرامون زنان با تمرکز بر تعریف و تبیین جایگاه و نقش زن و خانواده در اسلام و قرآن خواهم نوشت.
مشی کلی این وبلاگ نگاه منصفانه و واقع بینانه در قضاوت بین آراء گوناگون و متنوع صادر شده از متفکران و نظریه پردازان شرقی و غربی است، لذا جهت گیری های فمینیستی و امثالهم در اینجا اعتباری ندارند.
مطالب مندرج در این وبلاگ نتیجه سال ها مطالعه و برآیند آموخته های بنده است که در جهت منویات امام خامنه ای آن ها را به اشتراک میگذارم. طبیعتا نظراتم نه نظری نهایی و جامع است و نه بدون اشکال. فقط فتح بابی است برای جور دیگر نگریستن به جنس «زن».
نظرات در این وبلاگ باز است و همه ی نظرات موافق و مخالف به شرط عدم توهین محترمند و فقط نظرات حاوی توهین حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است هر گونه کپی برداری یا نشر مطالب وبلاگ «صالحات» منوط به اجازه نویسنده ی وبلاگ است.
پیوند ها
طراح قالب : عرفـــ ـــان قدرت گرفته از بلاگ بیان