صالحات

سکیولاریزاسیون (عرفی‌سازی) حقوق زنان و خانواده (1)

بسم الله النّور

سکیولاریزاسیون زمانی اتفاق می‌افتد که ما شرع را مطابق با عرف کنیم و از دین پوسته‌ای عرفی شده ایجاد کنیم. یکی از نمودهای این اتفاق را می‌توان در حقوق و قوانین زنان و خانواده دید. طبق صریح آیه قرآن[1] سنت الهی تبدیل و تحویل بردار نیست و در همه زمان‌ها و شرایط یکسان است. اما داعیه‌ی فمینیست‌ها این است که با تغییر زمان، قوانین و حقوق زنان در اسلام،  باید مطابق شرایط زمانه عوض‌شده و با عرف سازگار شود.

این گروه از این موضوع غافل‌اند که در نظام اجتماعی اسلام ، باید به این نکته توجه کرد که هر آنچه از احکام و شرعیات در آن وضع‌شده است، در همان نظام و چهارچوب جواب خواهد داد و اگر سیستم، چیز دیگری بود (مثلاً لیبرالیسم) و به آن حکمی مانند دیه، ارث یا نفقه  را وارد کردیم، سیستم پس می‌زند. چون نظام طراحی‌شده برای لیبرالیسم بستر پذیرش شرعیات را ندارد و این ظرف سیستمی اسلام است که برای چنین احکامی طراحی‌شده. اگر اسلام در تمام شئون پیاده نشود، نظام در سطح کلان کارکرد خودش را از دست خواهد داد و چه‌بسا احکام شرعی در پازل معین و از پیش تعریف‌شده جا نگیرد. به همین دلیل نمی‌توان اسلام را لیبرال کرد و بالعکس؛ چون این دو ایدئولوژی علاوه بر تقابل در سطح پارادایمی، در بستر پذیرش نیز کاملاً باهم متفاوت‌اند. حالا اگر در اسلام، توازن برخی زیر نظام‌ها، مانند خانواده و ساختار قدرت در آن را برهم زدیم، احکام شرعی، به دلیل این‌که در جای خود قرار نمی‌گیرند، تنش در این نظام ایجاد خواهند کرد. برای رفع این تنش و تهدید سیستمی باید اسلام را در تمام شئون پیاده کرد تا تمامی احکام و حقوق در جای خود قرار گیرند تا بتوانند کارکرد خود را داشته باشند و منتج به محصول شوند.

درروند سکیولاریزاسیون عرف مبنا قرار می‌گیرد و تلاش می‌شود تا شرع با آن تطبیق پیدا کند و سازگار شود. روندی هم که فمینیست‌ها در طی این چند دهه بر قوانین ما اعمال کرده‌اند از همین الگو تبعیت می‌کند. یعنی تحمیل عرف بر دین و سازگار کردن قوانین و احکام اسلام با عرف. درصورتی‌که آنچه از ابتدای ظهور اسلام در زمان رسول خدا صلوات‌الله‌علیه هم مطرح  بود، مبنا قرار گرفتن دین و شرع و نزدیک و سازگار کردن عرف با آن بود.

http://bayanbox.ir/view/5877803460470741483/secularism.jpg

اگر ما در حال حاضر در حوزه قوانین زنان و خانواده دچار مشکلات جدی هستیم دو دلیل دارد، یکی بر هم زدن سیستم‌عامل اسلام به‌عنوان ظرف و بستر پیاده‌سازی و به‌کارگیری احکام و دیگری به دلیل تحمیل عرف بر اسلام است. در حال حاضر ساختار خانواده ما خصوصاً در حوزه قدرت،  توازن خود را ازدست‌داده و در پذیرش احکام اسلام دچار تنش می‌شود و راهکار چیزی نیست جز بازگشت به اسلام ناب و برگرداندن عدالت به خانواده تا مشکلات برطرف شوند.



[1] اسْتِکْبَاراً فِی الْأَرْضِ وَ مَکْرَ السَّیِّئِ وَ لاَ یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِهِ فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلاَّ سُنَّةَ الْأَوَّلِینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَحْوِیلاً ﴿فاطر، 43﴾

[انگیزه] این کارشان فقط گردن‌کشى در [روىِ] زمین و نیرنگ زشت بود; و نیرنگ زشت جز [دامن] صاحبش را نگیرد. پس آیا جز سنّت [و سرنوشتِ شوم] پیشینیان را انتظار مى‏‌برند؟ و هرگز براى سنّت خدا تبدیلى نمى‏‌یابى و هرگز براى سنّت خدا دگرگونى نخواهى یافت .

سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلاً  ﴿الفتح‏، 23﴾

سنّت الهى از پیش همین بوده، و در سنّت الهى هرگز تغییرى نخواهى یافت.

۰ ۰
کوچک‌های بزرگ
۳۱ ارديبهشت ۱۴:۳۷
سلام دوست عزیز. شرمنده ام بخاطر تاخیر. با کمال میل و با افتخار. ممنونم از لطف شما. التماس دعا

پاسخ :

سلام علیکم
خیلی متشکرم که انقدر زود پاسخ دادید.
ممنونم و ان شاء الله در کانال منتشر خواهم کرد.
محتاجم به دعا
سلام
۳۱ ارديبهشت ۱۵:۴۹
بحث پیشنهادی تون در جمع آسمانی ما کی مطرح می شه؟ مشتاقانه منتظریم.

پاسخ :

سلام علیکم
خود شما هم اطلاع دارید شروع اون بحث واقعا نیاز به اعصاب پولادین داره که حداقل تا آخر این هفته فکر نکنم بتونم پیشنهاد شروع بحث رو داشته باشم. چون اکثریت قریب به اتفاق مخالف هستند و کنترل چنین بحثی واقعا آسان نیست.
البته در همین جا مبانی اش در مجموعه «مطالب سلب حق ازدواج از زنان» گفته شده
شبنم بیقرار
۳۱ ارديبهشت ۱۶:۱۵
وقتی توضیحتون در مورد لیبرالیسم و سکولاریزم رو خوندم یاد بانکداری افتادم.
کلا مسائل خیلی همه چیزش بهم وره..خیلی همه چیز قاطیه!خانواده هم یکیش...

پاسخ :

دقیقا
ما همه چیز رو باهم قاطی کردیم
شبنم بیقرار
۳۱ ارديبهشت ۱۸:۲۲
جالبه که این مسئله و مشکل تو مذهبی های ما هم کم ریشه نداره. به خانومی که مذهبی بود و تحصیلات حوزوی داشت گفتم"اگر شوهرت از لباست راضی نباشه به تو حرامه پوشیدن اون لباس" گفت" بابا تو هم همه چیزتو انداختی زیر دست شوهرت! آدم این قدر به مرد رو نمیده!!!!!!!!!!!!!"
من الان به این خانوم تحصیل کرده حوزوی!! چی بگم؟ احکام خانواده ست اینا! مسئله پیچیده و غامض سختی نیست ها! :)))

پاسخ :

امثال این خانم هستند اما این به این معنی نیست که همه این طورند.
متأسفانه به ما نه یاد دادند و نه یاد گرفتیم.
مسئله ای که شما گفتید فکر میکنم در مورد حجاب بیرون مصداق داره (در حد راضی نبودن)
اما کلا در مورد لباس پوشیدن، زن باید به میل شوهرش لباس بپوشد، مرد هم به میل همسرش. موضوع دو طرفه هست.
موضوعی که شما اشاره کردید یکی از مسائل هست، ان شاء الله به مسائلی که خصوصا فمینیست ها روش تأکید دارند اشاره میکنم.
شبنم بیقرار
۳۱ ارديبهشت ۲۱:۱۲
حالا که کامنتمو خوندم متوجه شدم به یه توضیح نیاز داره. منظورم از این مسئله بهم خوردن ساختار قدرت در خانواده ست.

پاسخ :

به هم خوردن ساختار قدرت در مورد احکام لباس پوشیدن زن؟
متوجه منظور شما نشدم.
شبنم بیقرار
۳۱ ارديبهشت ۲۳:۲۷
مسئله من جواب اون خانوم بود. "نباید به مرد رو داد!"

این شکستن ساختار قدرت در خانواده ست از نظر من. اما به زبون محاوره و ساده.

اگر مرد به زن بگه که باید لباسی رو بپوشه به زن واجب میشه اون لباس رو بپوشه یا برعکس اگر بگه نپوش...
برای این حوزوی بودن اون خانوم رو گفتم که بگم احکام شرع رو هم نمیتونه قبول کنه کسی که این نگاه درش نفوذ کنه. برای همین خیلی از احکام چه در بعد خانواده و چه در ابعاد دیگه معطل میمونن.

پاسخ :

تشکر از توضیح شما

این نکته خیلی مهم بود و برداشت شما هم درست و دقیق: «مسئله من جواب اون خانوم بود. "نباید به مرد رو داد!" این شکستن ساختار قدرت در خانواده ست از نظر من. اما به زبون محاوره و ساده.»
بله متأسفانه یکی از مشکلات ماست جوری تربیت صورت گرفته که این پذیرش درونی نسبت به احکام وجود نداره.

صفت قانتات زنان که در آیه 34 سوره نساء آمده یعنی خضوع همراه با رغبت، نظام تربیتی با زنان ما کاری کرده که این رغبت وجود ندارد. و البته مردان هم جوری تربیت شدند که یاد نگرفتند این رغبت رو به وجودبیارند.
حرف سر این موضوع زیاد هست...
شبنم بیقرار
۳۱ ارديبهشت ۲۳:۲۹
وقتی مرد تصریح کنه که من از این لباست راضی نیستم عوضش کن واجب میشه به زن که اون لباس رو عوض کنه. فقط حجاب بیرون نیست.

پاسخ :

ممنون برای توضیح تکمیلی
لوسی می
۰۱ خرداد ۱۲:۱۴
با متن موافق بودم اما همیشه فکر میکنم که اسلام در هر مرتبه ای که اجرا بشه باید جواب بده!
طبق فرمایش حضرت رسول که مردی نماز اول وقت و جماعت همیشه میخواند و یه ایراد اخلاقی دیگه هم داشت (که یادم نیست چی بود) و اصحاباومدن گفتن این شخص اینطوره، و حضرت فرمودند عاقبت نمازش او را نجات خواهد داد.
شاید این دیدگاه در حالت خرد درست باشه و نه کلان.

اما به نظرم اسلام غیر قابل تغییر نیست و اجتهاد هم به همین علته. کما اینکه در موضوعی مانند ازدواج و طلاق گاهی میبینیم که اجتهادهای به روز، و قانون باید حتما باشه وگرنه نظام کارکردی اسلام نه تنها مختل میشه که کلا برعکس جواب میده. و یک علتِ ادعای ما در ابدی بودن اسلام همین اجتهاد و به روزآوری مسائل مطابق با جامعه ست.
میگم شاید به خاطرنگاه کلان و خرد اینطور شده باشه!
ولی خب من عقیده ی خودم اون بخش بالاست که عرض کردم اما در مجموع با پست شما موافق بودم.

پاسخ :

مسئله مطرح شده در متن همین طور که شما هم اشاره کردید، در سطح کلان هست. مثلا در یک سیستم لیبرال، نظام های خانواده، اقتصاد و... کلا تعاریفش با ما متفاوت هستند. نمونه‌اش همین سند 2030 که برای جامعه ما طراحی نشده به همین دلیل ما در شقوق مختلف با آن تعارض داریم. اما اگر همین سند در جامعه لیبرال اجرا شود این تعارض ها وجود نخواهد داشت.
یا در نظام اقتصادی لیبرال، بانک مبنا هست که ذاتش راباست. ما بیاییم عقود اسلامی رو در این ساختار پیاده کنیم خروجی و محصولش می‌شود ربا نه مال حلال.

یک نکته دیگر قابل اشاره در اینجا این هست که مبنای نظام اسلامی هم سیستم/نظام فطری هست و همه احکام هم مطابق فطرت تعریف شدند. و حتی اگر سیستم هم لیبرال تعریف کنیم و در آن محتویات لیبرال هم بریزیم، در نهایت چون این سیستم مطابق فطرت انسان ها نیست فرو می پاشد. همان طور که فروپاشی اش را شاهدیم.

در مورد مثال نماز که اشاره کردید، شما به تفاوت دو سیستم دقت نکردید. و شاید بهتر بود پیش از انتشار این یادداشت، یک مطلب در مورد ماهیت سیستم منتشر میشد تا این ابهام‌ها به وجود نیاید. شما یک سیستم رو تصور کنید، مثلا خودرو برقی. خودرو برقی سیستمش جوری طراحی شده که اساسا نمی تواند پذیرش بنزین داشته باشد. اما اگر راننده این خودرو مهارت کافی نداشت، ممکن است در راه تصادف کند و به ماشین آسیب بزند. اما در نهایت به مقصد می رسد. این راننده شبیه آن انسان بی اخلاق نماز خوان هست. او رانندگی بلد هست، اما رانندگی را خوب بلد نیست، بهترین سیستم (اسلام) به او برای رسیدن به مقصد (فلاح) داده شده اما او خودش در این مسیر درست حرکت نمی کند. این مثال ناقص بود اما به نظرم منظورم رو منتقل کردم.

بخش دوم رو خیلی ممنونم که اشاره کردید. بحث پویایی فقه و روزآمد کردن احکام یکی از مسائل مهم هست که باید در این موضوع توجه کنیم. حتما شما هم از موضوع احکام اولیه و ثانویه مطلعید، احکام اولیه احکام ثلبت و غیر قابل تغییرند، و احکام ثانویه بنا به شرایط قابل تغییرند. پویایی فقه در حدود احکام ثانویه تعریف می شود و البته احکام روزآمد. مثلا همین موضوع اقتصاد اسلامی، فضای مجازی و... که باید در این موارد هم باید بیاییم فضای مجازی را مطابق شرع کنیم، نه شرع را مطابق فضای مجازی، یا اقتصاد زپروز را مطابق شرع کنیم نه این که عقود اسلامی را در ظرف لیبرال بانک پیاده کنیم و الی آخر (این پاراگراف ممکن هست ناقص مطرح شده باشد اما کلیت موضوع چیزی شبیه به این هست).
لوسی می
۰۱ خرداد ۱۴:۴۸
بله درسته. موافقم.
سما بانو
۰۳ خرداد ۱۹:۵۷
سلام

مطلب خوب شما در کانال انقلابیست منتشر شد

خدا قوت

https://telegram.me/enghelabist

پاسخ :

سلام علیکم
متشکرم
بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءالله در اینجا به عنوان
«کرسی آزاداندیشی مجازی زن و خانواده»
دیدگاه هایم را در باب موضوعات مختلف پیرامون زنان با تمرکز بر تعریف و تبیین جایگاه و نقش زن و خانواده در اسلام و قرآن خواهم نوشت.
مشی کلی این وبلاگ نگاه منصفانه و واقع بینانه در قضاوت بین آراء گوناگون و متنوع صادر شده از متفکران و نظریه پردازان شرقی و غربی است، لذا جهت گیری های فمینیستی و امثالهم در اینجا اعتباری ندارند.
مطالب مندرج در این وبلاگ نتیجه سال ها مطالعه و برآیند آموخته های بنده است که در جهت منویات امام خامنه ای آن ها را به اشتراک میگذارم. طبیعتا نظراتم نه نظری نهایی و جامع است و نه بدون اشکال. فقط فتح بابی است برای جور دیگر نگریستن به جنس «زن».
نظرات در این وبلاگ باز است و همه ی نظرات موافق و مخالف به شرط عدم توهین محترمند و فقط نظرات حاوی توهین حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است هر گونه کپی برداری یا نشر مطالب وبلاگ «صالحات» منوط به اجازه نویسنده ی وبلاگ است.
پیوند ها
طراح قالب : عرفـــ ـــان قدرت گرفته از بلاگ بیان