صالحات

دروغ‌هایی که زنان باور می‌کنند و حقایقی که آن‌ها را آزاد می‌سازد (۲) بخش اول

بسم الله النّور

بخش اول را در این لینک مطالعه کنید.

یکی دیگر از دروغ‌هایی که به زنان گفته‌شده این است که باید در خدمت مردان باشند، تمام‌ کارهای خانه و همه‌ی امورات شخصی آن‌ها را هم انجام دهند. درصورتی‌که این‌گونه نیست، به چند دلیل:

1- وظایف هرکس در انجام امور شخصی بر عهده خود اوست، چه مرد و چه زن. محور بحث ما در اینجا حق و تکلیف است. یعنی مرد حق ندارد وظایف خانه را بر زن بار کند و زن هم تکلیفی ندارد که این امور را انجام دهد زیرا انجام کارهای خانه توسط زن از حقوق واجب مرد نیست؛ حقوق اخلاقی، ایثار و لطف هم بحث جدایی است. در خانواده یک مجموعه حقوق واجب داریم و حقوق اخلاقی که دوام و صلاح خانواده منوط به آن است، مانند تقسیم وظایف مختلف در خانه. ایثار نیز جزء مکارم اخلاقی است که انسان را به تعالی می‌رساند. ویژگی ایثار در اختیاری بودن آن است و به همین دلیل ثواب بسیاری دارد، اما در جامعه فعلی ما که اسلام به‌طور کامل اجرا نمی‌شود، نه‌تنها امور خانه را به جبر بر زنان بار می‌کنند، بلکه آن را از تکالیف و وظایف واجب یک خانم می‌دانند.

2-انجام کارهای خانه بر عهده زن  مرد هردو هست، نه این‌که فقط بر عهده زن باشد. شاهد مثال روایاتی است که در آن به ثواب بسیار کمک همسران به یکدیگر اشاره‌کرده است. از نقایص ما در نقل روایات این است که آن‌ها را یک‌طرفه نقل می‌کنیم و صرفاً به روایت زنان اشاره می‌کنیم و نه مردان؛ درصورتی‌که اکثر روایاتی که به نقش زنان و مردان در خانواده اشاره‌کرده‌اند دوطرفه‌اند، چون عدل (یعنی هر چیز سر جای خود) اساس این روایات است.

 

به چند نمونه از این روایت اشاره می‌کنیم:

امیر مؤمنان امام علی علیه‌السلام فرمود: روزی درحالی‌که فاطمه(س) نزدیک من نشسته بود و من عدس پاک می‌کردم، پیامبر صلی‌الله علیه و اله وارد شدند و فرمودند: ای اباالحسن

! عرض کردم لبیک یا رسول‌الله!

فرمود: آنچه می‌گویم بشنو زیرا من هیچ حرفی نمی‌زنم مگر اینکه به امر پروردگار است،
مردى که به  زن خود در خانه کمک کند، خدا ثواب یک سال عبادتی را که روزها روزه باشد و شب‌ها به قیام و نماز ایستاده باشد به او می‌دهد.
خداوند ثواب صابران و ثواب یعقوب و داود و عیسی علیهم‌السلام را به او عطا خواهد کرد.
یا على هر که در خانه در خدمت خانواده خود باشد و آن را ننگ نداند خداوند نام او جزو شهدا می‌نویسد و ثواب هزار شهید را در هرروز شب برای او محاسبه می‌کند.
برای هر قدمی که برمی‌دارد ثواب یک حج و عمره می‌نویسد و به هر رگی که در بدن اوست در بهشت شهری به او عنایت می‌کند.
یا على یک ساعت خدمت کردن در خانه از عبادت هزارساله و هزار حج و هزار عمره بهتر است.
خدمت کردن به عیال از آزاد کردن هزار بنده و هزار جهاد و عیادت هزار بیمار و شرکت در هزار  نماز جمعه و شرکت در هزار تشییع‌جنازه و سیر کردن هزار گرسنه و پوشاندن هزار برهنه  گرفتن  هزار اسیر درراه خدا بهتر است.
ثواب خدمت کردن به خانواده از هزار دینار صدقه دادن به درویشان بهتر است.
خدمت به عیال از خواندن تورات و انجیل و زبور و قرآن برای او بهتر است و از هزار اسیر که بخرد و آن‌ها را درراه خدا آزاد کند برتر است.
برای او از صدقه دادن هزار شتر به نیازمندان بهتر است.
از دنیا بیرون نمی‌رود مگر اینکه جای خود را در بهشت می‌بیند.
یا على هرکسی خدمت کردن به خانواده خود را ننگ نداند خداوند او را بدون حساب به بهشت داخل می‌کند.
یا على خدمت کردن به عیال کفاره گناهان کبیره است و غضب پروردگار را فرومی‌نشاند  و مهریه  او حورالعین است.
حسنات و درجات را  زیاد می‌کند.
یا على خدمت نمی‌کند عیال  خود را مگر کسی که  صدیق یا شهید باشد یا مردی که می‌خواهد خدا خیر دنیا و آخرت را به عنایت کند.[1]

شاید حکمت این‌همه ثواب برای خدمت مرد به همسرش این است که طبق تربیت رایج همه‌ی اعصار و زمان‌ها، برای مردان سخت و دشوار است که به زنان در امور خانه کمک کنند. به همین دلیل در انتهای روایت ذکرشده که فقط صدیقین و شهدا و کسانی که به دنبال خیر دنیا و آخرت هستند به همسر خود کمک می‌کنند، یعنی مردی که تا این اندازه رشد یافته است به فضل کمک به همسر می‌رسد.

در روایات دیگری نیز به کمک مردان در خانه اشاره‌شده است:

على علیه السّلام هیزم جمع‌آوری مى‏‌کرد، آب مى‏‌آورد و جارو مى‌‏کرد و فاطمه علیها السّلام آسیاب مى‏‌کرد، خمیر درست مى‏‌کرد و نان مى‏‌پخت.[2]

.

روزى رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلّم وارد خانه على علیه السّلام شد و دید که او و فاطمه علیها السّلام مشغول کار با آسیاى دستى هستند، پیامبر خطاب به آن‌ها فرمود: کدام‌یک از شما خسته هستید؟ على علیه السّلام پاسخ داد: فاطمه. پیامبر خطاب به او گفت: برخیز دخترم! پس فاطمه علیها السّلام برخاست و پیامبر به‌جای وى نشسته و با على علیه السّلام مشغول آسیا کردن گردید.[3]

این روایت کامل‌کننده روایت قبل است و نشان از آن دارد که حتی اگر قبلاً هم تقسیم وظایف انجام‌شده (آسیا کردن آرد، خمیر کردن نان و پخت نان با حضرت زهرا سلام‌الله علیها بود) باز مشارکت و کمک امام علی علیه‌السلام هم بوده است. (در اینجا کمک به آسیاب کردن آرد)

ادامه دارد...



[1] بحارالانوار، ج 101، ص 132/ جامع الاخبار، ص 102/ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 48

[2] کافی، ج 5، ص 86

[3] بحارالانوار، ج 43، ص 50

۲ ۰
لوسی می
۰۴ دی ۱۳:۴۳
دو نکته هست یکی اینکه چرا پیامبر از لفظ کمک به همسر استفاده کرده اند؟ مگه کار در خانه به معنی کمک به همسر است؟!
اگر به معنی کمک هست پس پیش فرض بر این است که کار خانه با زن است. و اگر به معنی کمک نیست پس چرا اینطور بیان شده.
دوم اینکه جمله ی "مردی که تا این اندازه رشد یافته است به فضل کمک به همسر خود میرسد." صحیح به نظر نمیرسه چون در مکاتب کنونی که کاملا لیبرال و اومانیست هم هستند همینها گفته شده. که هرکس امور شخصی خودش را انجام بدهد، و هرکس در خدمت خانواده باشد.در نتیجه باید پرسید منظور از رشدیافتگی چیه؟

پاسخ :

دقت شما دقت خوبی بود
اما در روایت فقط لطف کمک  استفاده نشده، بلکه لفظ خدمت هم استفاده شده.
متن عربی روایت:
 عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: دَخَلَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص وَ فَاطِمَةُ ع جَالِسَةٌ عِنْدَ الْقِدْرِ وَ أَنَا أُنَقِّی الْعَدَسَ قَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ قُلْتُ لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ اسْمَعْ  وَ مَا أَقُولُ إِلَّا مَا أَمَرَ رَبِّی مَا مِنْ رَجُلٍ یُعِینُ امْرَأَتَهُ فِی بَیْتِهَا إِلَّا کَانَ لَهُ بِکُلِّ شَعْرَةٍ عَلَى بَدَنِهِ عِبَادَةُ سَنَةٍ صِیَامُ نَهَارِهَا وَ قِیَامُ لَیْلِهَا وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ مِنَ الثَّوَابِ مَا أَعْطَاهُ اللَّهُ الصَّابِرِینَ وَ دَاوُدَ النَّبِیَّ وَ یَعْقُوبَ وَ عِیسَى ع یَا عَلِیُّ مَنْ کَانَ فِی خِدْمَةِ عِیَالِهِ فِی الْبَیْتِ وَ لَمْ یَأْنَفْ کَتَبَ اللَّهُ اسْمَهُ فِی دِیوَانِ الشُّهَدَاءِ وَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ کَتَبَ [لَهُ‏]  بِکُلِّ قَدَمٍ ثَوَابَ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى بِکُلِّ عِرْقٍ فِی جَسَدِهِ مَدِینَةً فِی الْجَنَّةِ

یَا عَلِیُّ سَاعَةٌ فِی خِدْمَةِ الْبَیْتِ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ أَلْفِ سَنَةٍ وَ أَلْفِ حَجٍّ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ خَیْرٌ مِنْ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ وَ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ أَلْفِ مَرِیضٍ عَادَهُ وَ أَلْفِ جُمُعَةٍ وَ أَلْفِ جَنَازَةٍ وَ أَلْفِ جَائِعٍ یُشْبِعُهُمْ وَ أَلْفِ عَارٍ یَکْسُوهُمْ وَ أَلْفِ فَرَسٍ یُوَجِّهُهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَلْفِ دِینَارٍ یَتَصَدَّقُ عَلَى الْمَسَاکِینِ وَ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ یَقْرَأَ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ وَ مِنْ أَلْفِ أَسِیرٍ اشْتَرَاهَا فَأَعْتَقَهَا وَ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَلْفِ بَدَنَةٍ یُعْطِی لِلْمَسَاکِینِ وَ لَا یَخْرُجُ مِنَ الدُّنْیَا حَتَّى یَرَى مَکَانَهُ مِنَ الْجَنَّةِ یَا عَلِیُّ مَنْ لَمْ یَأْنَفْ مِنْ خِدْمَةِ الْعِیَالِ دَخَلَ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ یَا عَلِیُّ خِدْمَةُ الْعِیَالِ کَفَّارَةٌ لِلْکَبَائِرِ وَ یُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ وَ مُهُورُ حُورِ الْعِینِ وَ یَزِیدُ فِی الْحَسَنَاتِ وَ الدَّرَجَاتِ یَا عَلِیُّ لَا یَخْدُمُ الْعِیَالَ إِلَّا صَدِّیقٌ أَوْ شَهِیدٌ أَوْ رَجُلٌ یُرِیدُ اللَّهُ بِهِ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.

در مورد بخش دوم ، منظور رشدیافتگی در بستر اسلام هست و مکارم اخلاق. تفاوت ما در اسلام و اومانیسم این هست که ما محور اعمالمان خداست، آن ها محورشان انسان است. چون برای خودشان خوب هست و نفعشان هم در این است انجام می دهند نه این که چون خدا خواسته. اعمال خوب آن ها مانند صفرهایی است که پشت سر آن یک ایمان نیست و حساب نمی شود. تفاوت ما و آن ها در تمامی اعمال و رفتارمان این است.
لوسی می
۰۴ دی ۱۵:۱۰
پاسخ بخش اول رو دریافت نکردم. چون حتی همون یک بار استفاده از لغت کمک "یعین امرأته فی بیتها" کاملا نشون میده که "کمک" به زن در کار خانه منظور هست که همون پیش فرض رو ایجاد میکنه.بماند که ها رو به بیت اضافه کرده اند و این قضیه رو جدی تر می کنه و به پیش فرض دامن میزنه.
بخش دوم هم پاسخ سوال من نیست. سوال اینه که اگر رشد یافتگی باعث کمک به زن میشود، پس چطور است که اومانیست و نفع گرایی هم باعث کمک به زن شده است؟
آیا ما به خاطر خداباوریمون مشکلی داریم که جز به پاداش و وعده ی خیر نباید به زن کمک کنیم؟ که بعد بخوایم از وعده ی پاداش عظما این نتیجه رو بگیریم که پس فقط رشد یافتگان کمک می کنند؟
اومانیست ها رشدیافته نیستند اما کمک می کنند. پس کمک کردن و ایجاد فرهنگ خدمت در خانه لزوما نتیجه ی رشدیافتگی مومنانه نیست. که حضرت می فرماید لایخدم العیال الا صدیق او شهید او رجل یریده الله به خیر الدنیا و الاخره.

این کلا سوال من در خیلی از موارده که اخلاق مداری لزوما ناشی از دین نیست. درسته که اخلاقِ ناشی از دین بالاتره اما با این وعده های پاداش گاهی در ظاهر پایین تر هم میاد! هرچند که باطنش این نباشه.
گاهی بعضی چیزها به فرهنگ تبدیل میشن. وقتی یه چیزی به فرهنگ یک جامعه تبدیل شد کسی در مورد پاداش گرفتن یا نگرفتن ناشی از اون عمل فکر نمیکنه. اون عمل رو انجام میده چون با فرهنگش سازگاره. انجام میده چون اون کار درسته. نه به این علت که اون کار پاداش داره. یا ترک اون عمل عقوبت داره.
البته که حاج آقای پناهیان میگفتند که این طور اخلاق مداری بر اساس فرهنگ ارزشی نداره وارزشی ایجاد نمیکنه اما حقیقت اینه که خیلی قابل بحثه این موارد و به همین سادگی نمیشه از کنارشون گذشت.

پاسخ :

پیش فرض شما که می فرمایید: « پیش فرض بر این است که کار خانه با زن است» را از این روات نمی توان استنباط کرد. چون عون و کمک لزوما برای یاری کسی که وظیفه یا تکلیف واجبی بر عهده دارد به کار نمی رود. علاوه بر این که در عبارات بعدی که واژه خدمت به زن آورده شده، نفی کننده این پیش فرض هست.

اگر دیدگاه شما را بپذیریم، دلیلش این هست که میان امیرالمومنین و حضرت فاطمه علیهما السلام توسط رسول خدا صلوات الله علیه  تقسیم وظایف صورت گرفت و امور خانه بر عهده حضرت فاطمه سلام الله علیها گذاشته شد.
ضمیر «ها» در بیتها بر می گردد به امراه، دلیلش هم این است که از رسول خدا صلوات الله علیه روایت داریم که فرمودند المراه سیده بیتها. یعنی زن سیادت بر بیت دارد و مرد سیادت بر اهل.

متوجه منظور شما نشدم: «اخلاقِ ناشی از دین بالاتره اما با این وعده های پاداش گاهی در ظاهر پایین تر هم میاد!»
شاید اگر شما به این سوالم پاسخ بدهید بتوانیم در این مورد به نتیجه برسیم، تفاوت عمل خوب یک مسلمان با عمل خوب یک انسان بی دین چیست؟ در واقع وجه افتراقشان چیست؟
برداشت بنده این بود که شما این دو عمل را یکسان می دانید
لوسی می
۰۶ دی ۲۰:۵۱
شاید صحبتتون درست باشه و منم اصراری ندارم که حرفم درسته اما وقتی از کمک به زن در بیتها صحبت میکنه پیش فرض من تقویت میشه.
یعنی چی که زن سیادت بر بیت دارد؟ خانه هم مگه سید لازم داره؟ اهل خانه سید لازم دارند که اون هم بر مرد است. پس سیادت بیت چیه؟ این سواله واقعا دارم می پرسم.

+به نظر من این دو عمل در ظاهر و اثر یکسان هستند. یعنی اینکه یک مردی مومن باشد و به زنش خدمت کند، همان اثری رو داره که مردی که مومن نیست به همسرش خدمت کند. هر دو کانون خانواده روبه یک حد محکم  می کند.
اما اینکه در رشد روحیِ فرد چقدر موثره واقعا نمیدونم. با اعتقاداتی که داریم باید متفاوت باشه اما واقعا نمیدونم چقدر مثل همه ی مسائل دیگه که نمیدونیم چه اثری بر روح ما دارد یا ندارد!
بعد اینکه بحث بر سرِ نظر و اعتقاد من نیست. بحث بر سر نتیجه گیری شماست. اینکه گفتید فقط مردی که رشد یافته باشد به خدمت زن میرسد، عرض کردم این درست نیست.
چطور یک غیر مومن بدون رشدیافتگی به همسرش خدمت میکند(که بسیار می بینم واقعا)، اما یک انسانی که ایمان و اعتقاداتی دارد طبق این حدیث و این برداشت شما از حدیث، جز با رشد یافتگی به همسرش خدمت نمیکند!؟! کلا تناقض داره دیگه.
نمیدونم شاید منظور شما از خدمت به زن کار خونه نیست. شاید چیزی در پس این خدمت هست که باید توضیح بدید که متوجهش بشم.

پاسخ :

در روایت گفته شده:

کلّ نفس من بنی آدم سیّد فالرّجل سیّد أهله، و المرأة سیّدة بیته

یعنی هر انسانی سیادت دارد، پس مرد سید اهلش و زن سید بیت است.
نهج الفصاحه ص ۶۱۴

مطالعه ام در مورد مفهوم شناسی اهل و بیت کافی نیست، اما فعلا شما این طور در نظر بگیرید که زن سیادت بر باطن خانواده دارد و مرد سیادت بر ظاهر آن. یا در مثال دیگر، مرد مدیر سخت افزاری خانواده است و زن مدیر نرم افزاری.

در مورد بخش دوم سٰؤال شما باید بیشتر فکر و مطالعه کنم تا بتوانم پاسخ مناسبی بدهم. اگر به نتیجه رسیدم به شما اطلاع خواهم داد. ان شاء الله 

بسم الله الرحمن الرحیم
ان شاءالله در اینجا به عنوان
«کرسی آزاداندیشی مجازی زن و خانواده»
دیدگاه هایم را در باب موضوعات مختلف پیرامون زنان با تمرکز بر تعریف و تبیین جایگاه و نقش زن و خانواده در اسلام و قرآن خواهم نوشت.
مشی کلی این وبلاگ نگاه منصفانه و واقع بینانه در قضاوت بین آراء گوناگون و متنوع صادر شده از متفکران و نظریه پردازان شرقی و غربی است، لذا جهت گیری های فمینیستی و امثالهم در اینجا اعتباری ندارند.
مطالب مندرج در این وبلاگ نتیجه سال ها مطالعه و برآیند آموخته های بنده است که در جهت منویات امام خامنه ای آن ها را به اشتراک میگذارم. طبیعتا نظراتم نه نظری نهایی و جامع است و نه بدون اشکال. فقط فتح بابی است برای جور دیگر نگریستن به جنس «زن».
نظرات در این وبلاگ باز است و همه ی نظرات موافق و مخالف به شرط عدم توهین محترمند و فقط نظرات حاوی توهین حذف خواهند شد.

لازم به ذکر است هر گونه کپی برداری یا نشر مطالب وبلاگ «صالحات» منوط به اجازه نویسنده ی وبلاگ است.
پیوند ها
طراح قالب : عرفـــ ـــان قدرت گرفته از بلاگ بیان