بسم الله الرحمن الرحیم
و لا حو و لا قوة الا بالله العلی العظیم
لطفا پیش از مطالعه بخش اول را بخوانید.
سرشماری سال 1390 و تحلیل‌های مرتبط با آن
دیدگاه دکتر شهلا کاظمی پور جمعیت شناس (منبع)
« در ایران به دلیل تفاوت تعداد دخترها و پسرها، در دهه 80، با مضیقه ازدواج برای دختران مواجه شدیم. البته عاملی که در اینجا دخالت می‌کند، اختلاف سن زوجین است؛ یعنی در بدو انقلاب حدود 5 سال اختلاف و الآن هم حدود 4 سال اختلاف سن زن و مرد است. این چهار سال اختلاف، بدین معنی است که زنان مجرد15 تا 35 سال، با مردان 20 تا 40 سال تقابل خواهند داشت. گروهی از زنان ما که در 35 تا 15 سال اخیر به دنیا آمده‌اند، مربوط به متولدین دهه 60 می‌شوند، اما مردان مقابل آن‌ها متأثر از موالید کم قبل از انقلاب است. درنتیجه تعداد مردان 20 تا 40 ساله مجرد، از زنان 15 تا 35 ساله مجرد کمتر است و به همین دلیل مضیقه ازدواج رخ می‌دهد.»
« این گروه متولدین دهه 60 که دچار این مسئله شده‌اند، اگر از سن 35 سال بگذرند، دیگر با این مضیقه روبه‌رو نخواهیم شد و در 10 سال آینده این مضیقه را به بهای مجرد ماندن نزدیک به یک‌میلیون دختر، نخواهیم داشت.»
یعنی این اتفاقی که برای دختران دهه شصت افتاد برای گروه‌های سنی دیگر در دهه‌های آینده تکرار نخواهد شد.
«او ادامه داد: دخترانی که به بالای 35 سال برسند، به‌تبع شانس ازدواجشان افت می‌کند؛ مگر اینکه با مردانی که همسرشان فوت کرده یا طلاق داده‌اند یا مجردین سنین بالا ازدواج کنند. البته بررسی‌های ما نشان می‌دهد که درصد این افراد هم ناچیز است؛ لذا تعدادی از دختران بالای 35 سال مجرد، کاملاً ازدواج‌نکرده خواهند ماند، ولی برای گروه بعدی که وارد دامنه سنی ازدواج می‌شوند، مشکلی نخواهیم داشت.»
.
تحلیل‌های مبتنی بر آمارهای سال 1390 تا 1395
نقل‌قول‌هایی از دکتر محزون بر اساس آمارهای سال 90 تا 95 (منبع)
«کارشناسان معتقدند، به دلیل افزایش تعداد موالید در دهه نخست انقلاب، ایران یک هرم سنی با قاعده وسیع داشت و تعداد جمعیت 15 تا 19 ساله کشور از جمعیت 20 تا 24 ساله بیشتر بود و زمانی که تعداد دختران را یک رده سنی پایین‌تر می‌گیریم این قاعده سنی متورم‌تر است و تعداد دخترهایی بیشتری در این رده قرار دارد. با کاهش تعداد موالید قاعده هرم سنی در ایران در حال کوچک شدن است، با جمع شدن این قاعده هرم سنی، تعداد جمعیت 15 تا 19 ساله از 20 تا 24 ساله کمتر شده و تعداد دخترهای مجرد 15 تا 35 ساله از پسرهای 20 تا 40 ساله کمتر می‌شود و در یک دهه آینده پسرهای در معرض ازدواج از دخترهای در معرض ازدواج بیشتر می‌شوند.
این مسئله منجر به مجرد ماندن یک‌میلیون دختر تا 10 سال آینده می‌شود. این مشکل از سوی کارشناسان از دهه 70 گوشزد شده است، در حال حاضر تعداد پسران مجرد از دختران مجرد در هر رده سنی بیشتر است ولی تعداد دختران از پسران در یک رده سنی پایین‌تر کمتر است.»
یعنی همان توضیحاتی که داده شد. آمار تعداد دختران و پسران دهه شصت تغییری نمی‌کند. و تعداد پسران در این دهه کمتر از دختران است.
« مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال کشور به ایرنا، گفت: تا سال‌های قبل از سال ۹۰ تعداد دختران مجرد در سن ازدواج بیشتر از پسران بود، اما در سال‌های اخیر این موضوع در حال معکوس شدن است و تعداد پسران مجرد در سن ازدواج در حال افزایش است.»
یعنی همان پیش‌بینی‌ای که مبتنی بر آمار سال 1385 صورت گرفته بود.
«علی‌اکبر محزون با بیان اینکه در مجموع ۱۱ میلیون و ۲۴۰ هزار دختر و پسر مجرد در کشور وجود دارد، افزود: ۵ میلیون و ۵۷۰ نفر از آن‌ها پسر و ۵ میلیون و ۶۷۰ نفر نیز دختر در سن ازدواج هستند که این افراد هرگز ازدواج‌نکرده‌اند.
محزون ادامه داد: الگوی سنی ازدواج در کشور به این صورت است که بخش عمده‌ای از ازدواج آقایان یعنی معادل ۸۰ تا ۸۵ درصد در سنین ۲۰ تا ۳۴ سالگی و ازدواج بانوان نیز در بازه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال صورت می‌گیرد.
او با اشاره به اینکه آمار دختران و پسران ازدواج‌نکرده و در سن متعارف یا همان قبل از تجرد قطعی نشان‌دهنده آن است که در این آمار دختران از پسران پیشی گرفته‌اند، تأکید کرد: درمجموع یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار نفر دختر و پسر قبل از تجرد قطعی در کشور وجود دارد که ۹۸۰ هزار نفر آن را خانم‌ها و ۳۲۰ هزار نفر را آقایان تشکیل می‌دهند.
مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال کشور گفت: آمار دختران و پسران قبل از تجرد قطعی نشان می‌دهد که شمار دختران در این زمینه سه برابر بیشتر از مردان است.»
«محزون سن تجرد قطعی در ایران را از سن ۵۰ سال به بالا عنوان کرد و گفت: درمجموع ۱۵۲ هزار خانم و آقا در سن تجرد قطعی در کشور وجود دارد که ۶۲ هزار نفر آقا و ۹۰ هزار خانم هستند که در این زمینه نیز خانم‌ها ۱،۵ برابر آقایان هستند. بر اساس آمار جمعیت کشور ایران ۷۸ میلیون نفر هستند. »
« آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۳ تعداد خانم‌های مجرد کشور از تعداد آقایان مجرد بیشتر بود. در سال گذشته ۴۸ درصد خانم‌های در سن ازدواج کشور هرگز ازدواج‌نکرده‌اند. مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت‌احوال کشور خردادماه سال گذشته به افکارنیوز گفته بود: آقایان در سن ازدواج کشور با طیف سنی ۲۰ تا ۳۴ شامل ۱۲ میلیون و ۷۰ هزار نفر می‌شوند که از این تعداد ۵ میلیون و ۵۷۰ هزار نفر هرگز ازدواج‌نکرده‌اند. بنابراین ۴۶ درصد آقایان در سن ازدواج کشور هرگز ازدواج‌نکرده‌اند. همچنین خانم‌های در سن ازدواج کشور با طیف سنی ۱۵ تا ۲۹ سال شامل ۱۱ میلیون و ۷۹۰ هزار نفر می‌شوند، از این تعداد ۵ میلیون و ۶۷۰ هزار خانم هرگز ازدواج‌نکرده‌اند.
همچنین محزون به آمار مربوط به افرادی که درخطر تجرد قطعی قرارگرفته بودند و در طیف سنی بعد از ۳۴ سال برای آقایان و پس از ۲۹ سال برای خانم‌ها تا سن ۵۰ سالگی قرار دارند اشاره کرد و گفت: تعداد ۳۲۰ هزار نفر از آقایان از سن متعارف ازدواج در کشور عبور کرده و درخطر ورود به سن تجرد قطعی قرار دارند.
به گفته مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت‌احوال کشور در سال ۹۳، ۹۸۰ هزار خانم نیز در سن خطر تجرد قطعی قرار داشتند: خانم‌ها تقریباً ۳ برابر بیشتر نسبت به آقایان در معرض خطر تجرد قطعی قرار دارند.»
نظر دکتر محزون مبتنی بر آمارهای سال 1395 به بعد (منبع)
« مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت‌احوال گفت: قبل از سال ۱۳۹۰ تعداد دختران در سن ازدواج بیشتر از پسران بود اما با تغییر هرم سنی، پس از سال ۱۳۹۰ ذوزنقه سن ازدواج وارونه می‌شود و این بار آقایان در سن ازدواج بیشتر از خانم‌ها هستند.
محزون ادامه داد: در سال‌های قبل از ۱۳۹۰ دختران در سن ازدواج بیشتر از پسران بود و این تجرد قطعی دختران را بالابرده بود اما از سال ۱۳۹۰ به بعد تعداد پسران در سن ازدواج بیشتر شده است و خطر تجرد قطعی در پسران وجود دارد.»
این به این معنی نیست که دختران دهه شصت از این مضیقه عبور کردند. مضیقه برای آن‌ها باقی است اما مضیقه به پسران متولد دهه هفتاد شیفت کرده است.
دیدگاه دکتر شهلا کاظمی پور مبتنی بر آمارهای سال 1395 به بعد (منبع)
«وقتی جمعیت به سنی برسد که پس‌ازآن دیگر میزان تجرد کاهش پیدا نکند، به آن سن، سن تجرد قطعی می‌گویند. این سن در ایران برای زنان از حدود 40 تا 44 سال در نظر گرفته می‌شود زیرا سهم ازدواج بعدازاین سن به حداقل می‌رسد و دیگر چندان کمتر نمی‌شود. برای مردان نیز معمولاً سن تجرد قطعی را 50 تا 54 سال در نظر می‌گیریم. تا چند سال قبل میزان تجرد قطعی برای زنان حدود 1.8 درصد و برای مردان حدود 2 درصد بود یعنی حدود 1.8 درصد زنان وقتی به سن 45 سال می‌رسیدند، مجرد باقی می‌ماندند و تا آخر عمر یا شانس و فرصت ازدواج نداشتند، یا تمایل به ازدواج پیدا نمی‌کردند.
این جمعیت‌شناس خاطرنشان کرد: طی تغییرات رخ‌داده در سال‌های اخیر آمار تجرد قطعی زنان در محدوده سنی 45 تا 49 سال به حدود 4 درصد و برای مردان در همین محدوده سنی به حدود 2.7 درصد رسیده است. درواقع، تحول اساسی دو دهه اخیر، افزایش سهم تجرد قطعی برای زنان است. البته، ممکن است این پدیده 15 تا 20 سال دیگر از بین برود و به همان آمار 1.8 درصد برای زنان برگردیم. »
وقتی می‌گویند این پدیده در 15 سال دیگر وجود ندارد، به این دلیل هست که هرم سنی تغییر کرده و دیگر ما با پیک جمعیتی شبیه دهه شصت مواجه نخواهیم شد.
«کاظمی پور با اشاره به مضیقه ازدواج برای دختران دهه 60 عنوان داشت: پدیده مضیقه ازدواج منحصر به جامعه ما نیست و هر زمان در جامعه‌ای، باروری کاهش پیدا کند یا افزایش یابد، برای گروهی از جمعیت که تعداد بیشتری را تشکیل می‌دهند مضیقه ازدواج پیش می‌آید. تعداد دختران دهه شصت از پسران دهه پنجاه بیشتر است و به همین دلیل مضیقه ازدواج برای دختران دهه شصت پیش‌آمده است. بالطبع، در این شرایط دخترانی که جوان‌تر هستند فرصت بیشتری برای ازدواج دارند اما فرصت ازدواج برای دخترانی که سن بیشتری دارند کمتر می‌شود.
او در خصوص آمار هرگز ازدواج‌نکرده‌ها که در سرشماری سال گذشته لحاظ شده بود، اظهار داشت: در سرشماری‌ها چهار گزینه برای سنجش وضعیت تأهل وجود دارد که این گزینه‌ها شامل هم سردار، بدون همسر در اثر فوت، بدون همسر در اثر طلاق و هرگز ازدواج‌نکرده یا همان مجرد می‌شود. چون ممکن است کسی که طلاق گرفته نیز خود را مجرد معرفی کند، از گزینه هرگز ازدواج‌نکرده استفاده می‌کنند تا بتوانند آمار واقعی کسانی که تاکنون ازدواج‌نکرده‌اند را مشخص کنند. در سرشماری وضعیت زناشویی را از سن 10 سال به بالا در نظر می‌گیرند که بر این اساس میزان زنان هرگز ازدواج‌نکرده 26 درصد و میزان مردان هرگز ازدواج‌نکرده 34 درصد محاسبه‌شده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران افزود: مسئله مهمی که در آمارها به آن برخورد کردم این است که در سال 90 آمار زنان هرگز ازدواج‌نکرده 30 درصد و آمار مردان هرگز ازدواج‌نکرده 38 درصد بود اما در سرشماری سال 95 می‌بینیم که تعداد مجردان و درصد آن‌ها بین هر دو گروه زن و مرد کاهش پیداکرده است چون مضیقه ازدواج در حال از بین رفتن و شانس و فرصت ازدواج در حال افزایش است.»
وقتی می‌گویند مضیقه ازدواج در حال از بین رفتن هست، یعنی گروه‌های سنی جدید وارد آمارها شدند و برای آن‌ها این مضیقه وجود نخواهد داشت.
اما مسئله هنوز برای دختران دهه شصت باقی است.
تکرار این عبارت به این دلیل است که اصل موضوع با آمارهای جدید از خاطر نرود.
«این جمعیت‌شناسی در رابطه با آمار افراد مجرد در سنین میانگین سن ازدواج گفت: در سال 95 تعداد دختران مجرد 15 سال به بالا در کشور 5 میلیون و 800 هزار نفر اعلام شد. از سن 20 سال به بعد این آمار به 3 میلیون و 700 هزار نفر می‌رسد. از سن 40 سال به بالا نیز تعداد 426 هزار دختر مجرد داریم اما از سن 45 سال به بالا این آمار به 242 هزار نفر می‌رسد. تعداد مردان مجرد نیز از سن 15 سال به بالا 5 میلیون و 900 هزار نفر است. از سن 20 سال به بالا این آمار 3 میلیون و 300 هزار نفر است، از 40 سال به بالا 148 هزار نفر می‌شود و از 45 سال به بالا به 81 هزار نفر می‌رسد. به‌این‌ترتیب، می‌توان گفت تعداد مردان مجرد بالای 40 سال یک‌سوم زنان مجرد است. مسئله این است که این مردان بالای 40 سال که عده زیادی هم ندارند اگر تصمیم به ازدواج بگیرند با دختران بالای 40 سال ازدواج نمی‌کنند. درنتیجه، احتمال رسیدن این گروه زنان بالای 40 سال به تجرد قطعی زیاد است.»
دقت کنید همه‌ی این آمارها مبتنی بر سرشماری سال 95 هست. یعنی سال گذشته.
اینکه در سرشماری سال 95 اعلام شد تعداد پسران بیشتر از دختران است، به دلیل ورود گروه‌های سنی جدید به آمار مجردان است.
هیچ‌کدام از آمارهایی که در این سال‌ها ارائه شدند و تحلیل‌های مبتنی بر آن‌ها ناقض یکدیگر نبودند و پیش‌بینی‌های 10 سال گذشته به‌مرور در حال تحقق هستند.
پ.ن: دخترخانم های مجردی که این دو مطلب را خواندند لطفا مطلبی که فردا منتشر می‌شود را حتما مطالعه کنند.
